Μαρία Δημητριάδου, συγγραφέας
Μικρόφωνο
Η αγγλόφωνη ελληνορωσική συμπαραγωγή «Ο Άνθρωπος του Θεού» της Yelena Popovic, έχει εντυπωσιακό διεθνές καστ και συντελεστές. Η παραγωγή είναι των Simeon Entertainment και View Master Films, σε συνεργασία με τη Μονή Βατοπεδίου και το Ινστιτούτο Άγιος Μάξιμος o Γραικός, την Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής και άλλους, ενώ υπάρχει υποστήριξη και από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου.
Ο «Άνθρωπος του Θεού» ήρθε στις 26 Αυγούστου στις οθόνες των ελληνικών κινηματογράφων , έχοντας αποσπάσει το βραβείο κοινού στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας και στο Los Angeles Greek Film Festival. Και βλέποντας την ταινία, γρήγορα καταλαβαίνουμε το γιατί!
Μπορεί κανείς να νομίσει ότι η προτίμηση του κοινού οφείλεται στο θέμα της ταινίας, που είναι η ζωή του κοσμαγάπητου και θαυματουργού αγίου της Ορθοδοξίας Νεκταρίου Κεφαλά, του γεννημένου στη Σηλυβρία της Μικράς Ασίας το 1846. Η ταινία παρουσιάζει τα 30 τελευταία χρόνια της ζωής του, μέχρι το θάνατό του στην Αθήνα το 1920. Ο Νεκτάριος έγινε επίσκοπος Πενταπόλεως στην Αίγυπτο, από όπου εκδιώχθηκε συκοφαντημένος και ήρθε στην Ελλάδα, για να γίνει μετά από περιπέτειες διευθυντής της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής και τελικά ιδρυτής γυναικείου μοναστηριού στην Αίγινα, το οποίο ανθεί μέχρι τις μέρες μας. Όμως το πράγμα με την προτίμηση του κοινού δεν είναι τόσο απλό.
Η κριτική μας
Κατ’ αρχήν, από την πρώτη μέχρι την τελευταία στιγμή η ταινία επιδεικνύει έναν σπάνιο συνδυασμό σκηνοθετικής μαεστρίας, υψηλής κινηματογραφικής αισθητικής κι έντονης αίσθησης του μέτρου, φέρνοντας στο νου τη ρήση του Γάλλου σκηνοθέτη Αμπέλ Γκανζ: «Δεν είναι οι σκηνές που κάνουν μια ταινία, αλλά η ψυχή των εικόνων.»
Η πλοκή της ταινίας μπορεί να ξαφνιάσει ευχάριστα ακόμα και κάποιον που γνωρίζει την ζωή του αγίου Νεκταρίου: Περιγράφει τα καταγεγραμμένα γεγονότα πιστά, αλλά με τρόπο πρωτότυπο, χωρίς να γίνεται προβλέψιμη.
Η δομή της ταινίας υπηρετεί αριστοτεχνικά την πλοκή, κρατώντας έναν ρυθμό ιδανικό: Δεν είναι πολύ γρήγορος, δεν είναι και καθόλου αργός. Η μετάβαση από το ένα μέρος της ταινίας στο άλλο γίνεται ομαλά, με ροή και χωρίς κοιλιές. Η ένταση κλιμακώνεται σταδιακά, και ο θεατής οδηγείται στην κάθαρση του τέλους όπως όταν ανεβαίνουμε ένα βουνό, όπου τη μια σκαρφαλώνουμε σε απότομα βράχια και την άλλη βαδίζουμε σε ομαλά οροπέδια.
Ο θεατής εισάγεται στον κόσμο του πρωταγωνιστή και αντιλαμβάνεται το ποιόν του από τα πρώτα δευτερόλεπτα της εμφάνισής του στην οθόνη, ενώ μέχρι το τέλος της ταινίας έχει σχηματίσει εμπεριστατωμένη άποψη για την προσωπικότητά του. Όλοι οι χαρακτήρες, πρωτεύοντες και δευτερεύοντες, αναπτύσσονται ικανοποιητικά, σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας. Μερικοί χαρακτήρες, όπως του Κώστα, βοηθού του Νεκταρίου, και του Χρήστου, προέδρου της Ριζαρείου Σχολής, παρουσιάζονται σε βάθος. Αυτοί οι δύο χαρακτήρες σε σχέση με τον πρωταγωνιστή, αναδεικνύονται σε αρχέτυπα ανθρώπινων συμπεριφορών:
Ο Κώστας, που επιζητά συνεχώς την ανάδειξη του Νεκταρίου σε Πατριάρχη Αλεξανδρείας, είναι ο άνθρωπος που αντιδρά δυναμικά στην αδικία και θέλει την αναγνώριση και την επιβράβευση των αρετών σε αυτή τη ζωή. Ο Χρήστος είναι ο οπαδός μιας δυτικοτραφούς, «διαφωτιστικής» ιδέας για την πρόοδο, που τρέφει καχυποψία απέναντι στον ασκητισμό, και αντιπαρατίθεται στον Νεκτάριο όπως ο Βαρλαάμ ο Καλαβρός στον άγιο Γρηγόριο Παλαμά. Αλλά και η κακοποιητική μητέρα Βούλα, είναι η ναρκισσιστική προσωπικότητα που περιφρονεί τους ανθρώπους και την ελευθερία τους και προσπαθεί να χειραγωγήσει τους πάντες με ψέματα, προκειμένου να πραγματοποιήσει το εγωιστικό της θέλημα. Τα κίνητρα όλων των χαρακτήρων δίνονται με πολύ ευδιάκριτο τρόπο, χωρίς περιστροφές και καθυστερήσεις.
Οι διάλογοι ακούγονται φυσικοί αλλά ταυτόχρονα είναι πολύ περιεκτικοί, εξελίσσοντας αβίαστα την υπόθεση, ενώ όλες οι συζητήσεις αναπτύσσονται με λογική σειρά. Η γλώσσα του σώματος των ηθοποιών συμβαδίζει τέλεια με τα λόγια των διαλόγων. Οι σκηνές, αυτοτελή επεισόδια μέσα στο μεγαλύτερο έργο, καταδεικνύουν το λιτό ύφος και τη σκηνοθετική αρτιότητα της Πόποβιτς. Τα μαγευτικά πλάνα της ταινίας, που γυρίστηκε στην Αθήνα, το Λαύριο και την Αίγινα, οφείλονται στον εξαιρετικό διευθυντή φωτογραφίας Παναγιώτη Βασιλάκη. Και παρότι η ελληνική φύση προσφέρεται για πανέμορφα, καλλιτεχνικά πλάνα που αφθονούν στην ταινία, μια από τις πιο εντυπωσιακές οπτικά σκηνές της, που δείχνει την προσευχή του αγίου Νεκταρίου προς την Παναγία πριν εισαχθεί στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, τραβήχτηκε σε εσωτερικό χώρο. Γενικά, όλες οι σκηνές εσωτερικού χώρου της ταινίας έχουν ιδανικό φωτισμό.
Όλοι οι ηθοποιοί, από τον Αιγύπτιο Μηνά μέχρι τον πατριάρχη Σωφρόνιο του Νικήτα Τσακίρογλου και τον παράλυτο του Μίκυ Ρουρκ, που σφραγίζει το φινάλε της ταινίας μ’ ένα ρεσιτάλ ερμηνείας, παίζουν από πολύ καλά έως καταπληκτικά. Μάλιστα ενώ οι περισσότεροι, ως μη αγγλόφωνοι, μιλούν αγγλικά με ξενική προφορά, η ποιότητα της ερμηνείας τους κάνει αυτό το στοιχείο μη σημαντικό για τον απροκατάληπτο θεατή, μη αφήνοντάς τον να εστιαστεί εκεί. Στο μυαλό μένει ο «Κώστας» του Αλεξάντερ Πετρόφ, ο «Χρήστος» του Χρήστου Λούλη, η «Βούλα» της Καριοφυλλιάς Καραμπέτη, αλλά και η κακοποιημένη από τη μητέρα της «Μαρία», της Τόνιας Σωτηροπούλου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορούμε να ξεχάσουμε τους υπόλοιπους ηθοποιούς!
Ο πρωταγωνιστής Άρης Σερβετάλης είναι στην κυριολεξία καθηλωτικός. Έχει κάνει τόσο καλή δουλειά με τις εκφράσεις του προσώπου, τον τόνο της φωνής και τη γλώσσα του σώματος, δείχνει μια τόσο συγκλονιστική αμεσότητα και απλότητα, που παρότι υπάρχουν τόσες φωτογραφίες του αγίου Νεκταρίου και ξέρουμε πώς ήταν, ώρες-ώρες νομίζει κανείς ότι πραγματικά βλέπει τον άγιο στην οθόνη.
Το μερίδιό τους στο τέλειο οπτικό αποτέλεσμα έχουν τα κοστούμια της ενδυματολόγου Εύας Νάθενα, που έκανε τεράστια έρευνα για να αποδώσει σωστά την παραμικρή λεπτομέρεια, τα λειτουργικά σκηνικά του Σπύρου Λάσκαρη, το νευρώδες μοντάζ του Λάμπη Χαραλαμπίδη και το αριστοτεχνικό μακιγιάζ της Κατερίνας Βαρθαλίτου. Την ταινία ντύνουν ηχητικά οι ατμοσφαιρικές συνθέσεις του Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, τον οποίο γνωρίζουμε από τις ταινίες του Κριστόφ Κισλόφσκι. Στην ταινία ακούμε και τη χορωδία βυζαντινής μουσικής Μαΐστορες της Ψαλτικής Τέχνης, τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βαρσοβίας, τη Lisa Gerrard των Dead can Dance και το κανονάκι του Πάνου Δημητρακόπουλου.
Η σκηνοθέτρια Γελένα Πόποβιτς έχει δηλώσει ότι «κανείς δε μπορεί να εκδραματίσει την αγιότητα, παρά μόνο την πραγματικότητα», ενώ ο πρωταγωνιστής Άρης Σερβετάλης ότι «δεν ξέρει πώς δείχνεται η αγιότητα». Το αποτέλεσμα που βλέπουμε στην οθόνη όμως, ακριβώς επειδή είναι απόλυτα άρτιο από καλλιτεχνική άποψη ενώ εκδραματίζει πιστά την πραγματικότητα ενός αγίου, δεν μας παρέχει μόνο την ψυχική ανάταση που δίνει ένα κινηματογραφικό αριστούργημα, αλλά και μια ιδέα για την αγιότητα.
Η Βαθμολογία μας: ⭐⭐⭐⭐⭐⭐ 9/10
Αφιέρωμα στην ταινία, αναδημοσίευση από εδώ:
Το ΣΙΝΕΜΑ δεν συναντά απλώς τον «Άνθρωπο του Θεού». Μιλάει μαζί του
Βρεθήκαμε στα γυρίσματα του «Man of God» και συνομιλήσαμε με τον Άρη Σερβετάλη ο οποίος υποδύεται τον Αγίο Νεκτάριο, τον συμπρωταγωνιστή του Χρήστο Λούλη και την Σέρβα σκηνοθέτιδα Γελένα Πόποβιτς, σε μία προσπάθεια να αποκρυπτογραφήσουμε τα χαρακτηριστικά μιας πολυσυζητημένης παραγωγής. Ακολουθούν δηλώσεις των συντελεστών και αποκλειστικές φωτογραφίες.
Η ελληνορωσική συμπαραγωγή «Ο Άνθρωπος του Θεού» («Man of God») που γυρίζεται αυτές τις μέρες σε Αθήνα, Λαύριο και Αίγινα με θέμα τη ζωή του Αγίου Νεκταρίου (1846-1920) κεντρίζει το ενδιαφέρον για μία σειρά από λόγους. Πρώτα πρώτα από την συμμετοχή του Μίκι Ρουρκ ο οποίος αναμένεται σύντομα στην Ελλάδα, μια ηχηρή προσθήκη σε ένα καστ που με εξαίρεση τον Ρώσο Αλεξάντερ Πετρόφ στελεχώνουν γνωστοί Έλληνες ηθοποιοί, με τον Άρη Σερβετάλη στον πρωταγωνιστικό και δίπλα του τους Χρήστο Λούλη, Καριοφυλλιά Καραμπέτη, Νικήτα Τσακίρογλου, Γιάννη Στάνκογλου και Τάνια Τρύπη.
Έπειτα είναι ο Πολωνός Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, διακεκριμένος συνθέτης των ταινιών του Κισλόφσκι, που υπογράφει εδώ τη μουσική. Επίσης μιλάμε για την πρώτη χρονικά κινηματογραφική παραγωγή που ξεκινά στην Ελλάδα μετά την άρση του lockdown, η οποία μάλιστα τρέχει με τις «ευλογίες» της Ελληνικής Εκκλησίας από τη στιγμή που η Μονή Βατοπεδίου και το Ινστιτούτο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός αναφέρονται ως συνεργάτες. Κάτι αν μη τι άλλο αξιοπρόσεκτο αφ’ ης στιγμής πρόκειται για αγγλόφωνη ταινία στην οποία συμμετέχουν συντελεστές από πολλές χώρες.
«Αν αρέσει μόνο σε πιστούς, θα έχω αποτύχει» Γ. Πόποβιτς
Παρεμπιπτόντως, μία από τις πρώτες απορίες που μας ακολούθησαν κατευθυνόμενοι στα γυρίσματα στον Φιλολογικό Όμιλο Παρνασσού στην πλατεία Καρύτση είχε να κάνει ακριβώς με αυτό: πώς μια αγγλόφωνη παραγωγή επιλέγει να ασχοληθεί σε έναν σύγχρονο Έλληνα άγιο της ορθοδοξίας, παντελώς άγνωστο έξω από τα δικά μας σύνορα. Την απάντηση έχει η Γελένα Πόποβιτς από τη Σερβία, σεναριογράφος του «Man of God», ηθοποιός που έχει ζήσει κοντά δύο δεκαετίες στο Λος Άντζελες, αντιμέτωπη εδώ με την πρώτη της αληθινά μεγάλη σκηνοθετική πρόκληση, η οποία μας ομολογεί στο μεταξύ πως ποτέ δεν περίμενε να κάνει ταινία για έναν άγιο: «μετά τη γέννηση του πρώτου μου γιου άρχισα να πηγαίνω στην εκκλησία στο πλαίσιο μιας εσωτερικής αναζήτησης που με οδήγησε στις προγονικές μου ρίζες. Αυτό που έψαχνα το βρήκα τελικά στην ορθοδοξία. Διάβασα πολλά βιβλία για αγίους και όταν έφτασα στον Άγιο Νεκτάριο κάτι με συνεπήρε στην ιστορία του, παρόλο που αγνοούσα την ύπαρξή του μέχρι το 2012. Υπήρχαν πράγματα σε αυτή με τα οποία μπορούσα να ταυτιστώ σε πολύ προσωπικό επίπεδο».
Ο Άρης Σερβετάλης από την άλλη έχει τη δική του διαδρομή στο σινεμά με πρωταγωνιστική παρουσία στην «Κινέττα» και τις «Άλπεις» του Γιώργου Λάνθιμου αλλά και το πρόσφατο «The Waiter» του Κρικρή. Όμως δεν σου ζητάνε κάθε μέρα να υποδυθείς έναν άγιο. Δεδομένης της αγάπης που έχει δημοσίως εκφράσει προς το Θεό και την ορθοδοξία, δεν προξενεί εντύπωση η δήλωσή του πως «νιώθω ευλογία το γεγονός ότι συμμετέχω στην παρουσίαση του βίου του Αγίου Νεκταρίου». Σε ερώτηση αν θεωρεί αυτόν τον πιο σημαντικό ρόλο στην καριέρα του, απαντά «σημαντικότερος δεν ξέρω, πάντως σίγουρα είναι ο πιο ιδιαίτερος».
«Είναι παγίδα να ξεκινάς έχοντας στο μυαλό σου την αγιότητα» Άρης Σερβετάλης
Πώς προετοιμάζεται όμως κανείς για έναν τέτοιο ρόλο; Σύμφωνα με τον πρωταγωνιστή του «Man of God», το μυστικό βρίσκεται στο «να πλησιάσεις όσο το δυνατόν πιο κοντά και ουσιαστικά στην ορθοδοξία, σε αυτό το θυσιαστικό πνεύμα που την διακρίνει», διευκρινίζοντας πως «αυτό δεν είναι κάτι το θεωρητικό, είναι πρακτικό».
Αναμφίβολα η συγκυρία που αντιμετωπίζουν οι συντελεστές της ταινίας είναι πρωτόγνωρη εξαιτίας του κορωνοϊού και των μέτρων προστασίας, πολύ περισσότερο αν συνυπολογίσουμε τον πάγο στον οποίο αναγκάστηκαν να μπουν εξαιτίας της πανδημίας και από τον οποίο ακόμα παλεύουν να βγουν ο πολιτισμός γενικότερα και η κινηματογραφική δραστηριότητα πιο ειδικά. Ο 44χρονος Αθηναίος ηθοποιός χαρακτηρίζει «βάλσαμο» και «καταπραϋντικό» την παρουσία του στο «Man of God», σημειώνοντας ως «πολύ ωραίο δώρο το να ασχοληθείς με τη ζωή του Αγίου Νεκταρίου».
Ως προς τις συνθήκες εντός των οποίων καλούνται να δουλέψουν, η σκηνοθέτις Γελένα Πόποβιτς τις βλέπει ως «πρόκληση, η οποία στο μυαλό μου καταλήγει να έχει συνάφεια με την ίδια την ταινία, ακριβώς επειδή όλη η ζωή του [σ.σ. Αγίου] είχε να κάνει με εμπόδια, γεγονός που δίνει μια επιπλέον διάσταση σε αυτό που κάνουμε. Αυτό που αφηγούμαστε εδώ είναι μία ιστορία εμψυχωτικού χαρακτήρα, οπότε όσο κι αν ακούγεται παράξενο πρέπει να πω ότι επιδίωξα να ξεκινήσουμε γυρίσματα το συντομότερο δυνατό, ακριβώς επειδή ήθελα να προσδώσουμε στην ταινία αυτή τη νέα διάσταση, δεδομένων των συνθηκών».
«Μιλά για έναν άνθρωπο της Εκκλησίας που πολεμήθηκε από αυτή παραμένοντας ακλόνητος στην πίστη του και βοηθώντας τους άλλους» Γ. Πόποβιτς
Ο Χρήστος Λούλης από τη μεριά του που υποδύεται τον διευθυντή της Ριζαρείου Σχολής στην Αθήνα τον καιρό που ο Νεκτάριος εργαζόταν εκεί, εξηγεί πως τα γυρίσματα υπό τις παρούσες συνθήκες «ενέχουν μια διαδικασία προσαρμογής καθώς έχεις συνηθίσει τόσα χρόνια να κάνεις τη δουλειά σου αλλιώς», αν και όπως παραδέχεται «υπάρχουν στιγμές που ξεχνάμε τον κορωνοϊό».
Φτάνοντας στο χώρο των γυρισμάτων μαθαίνουμε για την ιδιαίτερη ένταση που εμπεριέχει η σκηνή ανάμεσα σε εκείνον και τον Σερβετάλη η οποία γυρίζεται εκείνη τη στιγμή. Κάτι που μπορούμε να δούμε μέσα από το μόνιτορ που είναι στημένο στο χώρο έξω ακριβώς από το πλατό, ενώ περιμένουμε το διάλειμμα για να ξεκινήσουμε τις συνεντεύξεις. Αναφορικά με τον ρόλο του, ο Λούλης τον περιγράφει ως «έναν άνθρωπο του ορθού λόγου που έχει επίγνωση ότι η χώρα έχει βγει μόλις πριν από δύο γενιές από τη σκλαβιά και που πιστεύει πως είναι τώρα η ώρα να μορφωθούμε, να γίνουμε Ευρωπαίοι και να ανακτήσουμε το χαμένο έδαφος».
Ειδικότερα για την κόντρα του με τον Νεκτάριο, εξηγεί πως τον ανησυχεί το γεγονός ότι «η Σχολή έχει αρχίσει να περνά στα χέρια ενός ανθρώπου που θέλει να φτιάξει το εκκλησάκι, που ενθαρρύνει την επιθυμία των παιδιών να γίνουν μοναχοί, που έχει μαθητές που τον παρακολουθούν μαγνητισμένοι, που επιτρέπει να έρχονται μέχρι και κοπέλες στη Ριζάρειο παρότι πρόκειται για σχολή αρρένων». Λίγο παρακάτω προσθέτει ότι «δεν έχω και τις καλύτερες πληροφορίες για το άτομό του, επειδή τον έδιωξαν από το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας με την κατηγορία ότι έκανε ατασθαλίες ηθικής φύσεως», ένα κατηγορητήριο που τελικά είχε στηθεί από ζηλόφθονες κληρικούς οι οποίοι δεν ένιωθαν άνετα με τη δημοφιλία του τότε Μητροπολίτη Πενταπόλεως Νεκταρίου.
Μπορεί για τους περισσότερους να φαντάζει ξεκάθαρο το θρησκευτικό θέμα της ταινίας, άποψη που δε βρίσκει σύμφωνη ωστόσο την Γελένα Πόποβιτς. «Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου μπροστά από την εποχή του που πολέμησε το σύστημα και την αδικία. Μιλά για έναν άνθρωπο της Εκκλησίας που πολεμήθηκε από αυτή παραμένοντας ακλόνητος στην πίστη του και βοηθώντας τους άλλους», σημειώνοντας παράλληλα πως «καθένας από εμάς μπορεί να ταυτιστεί με όσα πέρασε ο Νεκτάριος στη ζωή του».
«Νιώθω ευλογία το γεγονός ότι συμμετέχω στην παρουσίαση του βίου του Αγίου Νεκταρίου [...] είναι πολύ ωραίο δώρο» Άρης Σερβετάλης
Κάπου εκεί βέβαια καιροφυλακτεί και η κλασική παγίδα όπου κάθε βιογραφία οφείλει να αποφεύγει: αυτή της αγιογραφίας. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ο κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας άγιος; Σε αυτό τον σκόπελο η Σέρβα σκηνοθέτις και σεναριογράφος αντιτείνει πως «κανείς δε μπορεί να εκδραματίσει την αγιότητα, παρά μόνο την πραγματικότητα. Μπορείς μόνο να εστιάσεις στον άνθρωπο και το τι πέρασε, για αυτό επιμένω να λέω ότι ο Νεκτάριος με ενδιαφέρει σαν άνθρωπος, όχι σαν άγιος».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο Άρης Σερβετάλης καταδεικνύοντας πως «είναι παγίδα να ξεκινάς έχοντας στο μυαλό σου την αγιότητα. Αυτό θα φανεί σιγά σιγά, μέσα από τη σύνθεση των εικόνων και τη διαδρομή της ζωής του. Εδώ το αντιμετωπίζουμε με μία απλότητα όλο αυτό, δηλαδή πώς έχουν προκύψει τα γεγονότα», καταλήγοντας πως «δεν ξέρω πώς δείχνεται η αγιότητα».
Σε ερώτηση σχετικά με την προσδοκώμενη ανταπόκριση για τον «Άνθρωπο του Θεού» ο Χρήστος Λούλης περιμένει να είναι θετική, συμπληρώνοντας πως «κάποιοι θα δουν την ταινία από περιέργεια, άλλοι από πίστη». Η Πόποβιτς δε μοιάζει να την απασχολεί αυτό όταν λέει πως «θα δούμε όταν η ταινια βγει στις αίθουσες», δίχως να παραλείπει ωστόσο να δείξει εμπιστοσύνη τόσο στο όραμα όσο και στην καταπληκτική - όπως τη χαρακτηρίζει - ομάδα που έχει δίπλα της. «Νιώθω ότι δε χρειάζεται να είσαι πιστός για να σου αρέσει αυτή η ταινία. Αν αρέσει μόνο σε πιστούς, τότε θα έχω αποτύχει».
Φωτογραφίες γυρισμάτων: Μαριλένα Αναστασιάδου
«Ο άνθρωπος του Θεού»: Η Γέλενα Πόποβιτς, ο Άρης Σερβετάλης και η συνάντηση με τον Άγιο Νεκτάριο
Γελένα Πόποβιτς: «Έχουμε ανάγκη από αγάπη και συγχώρεση στις μέρες μας για να κάνουμε καλύτερο τον κόσμο μας»
-Γιατί αποφασίσατε να κάνετε αυτή την ταινία για τη ζωή και το έργο του Αγίου Νεκταρίου; Και γιατί πιστεύετε ότι είναι μια «καλή» ιστορία για να γίνει ταινία;
Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν είχα κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο. Δεν μου είχε περάσει ποτέ από το μυαλό να κάνω μια ταινία για έναν άγιο, παρόλο που έχω πίστη και θεωρώ ότι πρέπει να αναδεικνύουμε ιστορίες αγίων ή άλλων ανθρώπων, που μπορούν να εμπνεύσουν τον κόσμο. Όταν διάβασα για πρώτη φορά το βίο του, το 2012, ένιωσα κάτι. Με συγκίνησε. Η ιστορία του αγγίζει πολλά θέματα που είναι επίκαιρα. Πιστεύω ότι θα βοηθήσει τον κόσμο. Είναι μια ιστορία που αφορά όλο τον κόσμο. Δεν γύρισα αυτή την ταινία μόνο για τους πιστούς που πηγαίνουν στην εκκλησία. Την έκανα για όλους. Όλοι μπορούμε να συνδεθούμε με τη ζωή του και μπορούμε να μάθουμε πράγματα από αυτόν, ιδιαίτερα στις μέρες μας.
-Ποια είναι τα στοιχεία της ιστορίας του που μας αφορούν σήμερα και είναι επίκαιρα;
Κάθε εποχή έχει τα δικά της ζητήματα. Εγώ μπορώ να μιλήσω για τη δική μου. Στις μέρες μας, στην εποχή του Αγίου Νεκταρίου, πριν από αυτόν και ίσως και στο μέλλον, η άρρωστη δίψα για εξουσία και χρήμα καταστρέφει τα πάντα, σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο στο προσωπικό. Πολλοί μπορεί να είναι καλοί στην αρχή της πορείας τους και να έχουν καλές προθέσεις, αλλά όταν φτάσουν σε υψηλές κυβερνητικές ή θεσμικές θέσεις, μπορούν να αλλοτριωθούν από το χρήμα και την εξουσία και να προκαλέσουν κακό σε άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι ένα από τα βασικά θέματα της ταινίας μου.
Ένα άλλο σημαντικό θέμα της ταινίας είναι ότι όλοι αναζητούμε την ελευθερία. Όλοι θέλουμε να αισθανόμαστε ωραία, να είμαστε απελευθερωμένοι και να μας αγαπούν. Ο μόνος τρόπος για να το πετύχουμε πραγματικά, παρά τις συνθήκες που υπάρχουν γύρω μας, είναι να βρούμε τη γαλήνη μέσα μας. Συνεπώς βελτιώνοντας τον εαυτό μας, εστιάζοντας στα λάθη και τις αδυναμίες μας, σε όσα μπορούμε να κάνουμε για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, βοηθούμε με αυτόν τρόπο και τους συνανθρώπους μας. Αυτό έκανε ο Άγιος Νεκτάριος. Έχουμε ανάγκη από αγάπη και συγχώρεση στις μέρες μας για να κάνουμε καλύτερο τον κόσμο μας.
-Σε ποιες στιγμές της ζωής του Αγίου Νεκταρίου εστιάσατε και ποιες πλευρές της προσωπικότητάς του αναδείξατε;
Στην ταινία δεν παρουσιάζουμε το σύνολο της ζωής του. Εστίασα κυρίως στην περίοδο που εκδιώκεται από την Αλεξάνδρεια, όπου ήταν Επίσκοπος, μέχρι το τέλος της ζωής του. Αναδεικνύουμε λοιπόν κυρίως τις δοκιμασίες που πέρασε, τα βάσανα που βίωσε και τον αγώνα του. Όλοι μπορούμε να κατανοήσουμε αυτή την πλευρά του. Τον κυνήγησαν πολλές φορές άδικα. Εστίασα λοιπόν χαρακτήρα του, στη δύναμη της συγχώρεσης που διέθετε και στο πώς βοηθούσε τους άλλους ανθρώπους, ακόμη κι όταν τον κυνηγούσαν και υπέφερε πολλά. Ποτέ δεν θύμωσε με όλα αυτά που του έκαναν, αντίθετα συνέχισε το δρόμο του και έγινε ακόμη περισσότερο ανιδιοτελής, έδειξε μεγαλύτερη κατανόηση για την ανθρώπινη φύση. Έφτασε στο επίπεδο της απόλυτης ελευθερίας στο τέλος της ζωής του.
-Η πνευματικότητα και η πίστη είναι δύο στοιχεία που λείπουν από την εποχή μας. Μπορεί η ταινία σας να κινητοποιήσει με κάποιο τρόπο τον κόσμο;
Το ελπίζω γιατί δεν είναι ότι θέλω να προβάλλω κάτι το οποίο πιστεύω ότι είναι πολύ καλό. Έχω η ίδια προσωπικά κερδίσει πολλά, προσπαθώντας να φτάσω σε ένα επίπεδο πνευματικότητας. Η ζωή μου βελτιώθηκε και θεωρώ ότι έχω γίνει πιο ευτυχισμένη και ήρεμη, χάρη στη δουλειά που έχω κάνει με τον εαυτό μου. Με αυτό ακριβώς έχει να κάνει η πνευματικότητα: πρέπει να στραφούμε από έξω προς τα μέσα και να ασχοληθούμε περισσότερο με τον εαυτό μας. Ελπίζω ότι η ταινία θα βοηθήσει τους ανθρώπους να σκεφτούν και να κάνουν κάτι αντίστοιχο.
-Πόσο δύσκολο ή εύκολο ήταν για σας να αποτυπώσετε τη ζωή ενός αγίου, που είναι αρκετά κοντά στην εποχή μας;
Ήταν καλό νομίζω που είναι ένας σύγχρονος άγιος, γιατί ο κόσμος μπορεί να ταυτιστεί πιο εύκολα μαζί του. Ως σκηνοθέτιδα, τον πλησίασα ως άνθρωπο. Δεν νομίζω ότι θα μπορούμε να δραματοποιήσουμε την αγιοσύνη. Μπορούμε να δραματοποιήσουμε τους χαρακτήρες και τα αισθήματα. Γι’ αυτό δεν εστίασα στο πνευματικό μέρος, αλλά στην αλήθεια, στο τι βίωσε πραγματικά. Ήθελα να φανεί όσο πιο αληθινό γίνεται. Να τον καταλάβουν και τον αισθανθούν οι θεατές.
-Τι απαιτεί ή πού οδηγεί η αγιοσύνη τον άνθρωπο;
Οι Άγιοι αφιέρωσαν τη ζωή τους και μέσα από τις δοκιμασίες και την πίστη τους μπήκαν στο υπέρλογο. Μπήκαν στη συχνότητα του Θεού. Έγιναν μέτοχοι θείων ενεργειών. Αυτό είναι η αγιότητα. Μετά δεν σε ενδιαφέρει τίποτε άλλο. Είσαι κοινωνός της υπέρτατης, της απόλυτης πηγής, που είναι ο Θεός, ο κατασκευαστής μας. Εύχομαι όλοι μας να το πάθουμε.
- Από την εποχή μας λείπει η πίστη και η πνευματικότητα. Τις έχουμε ανάγκη και αν ναι γιατί;
Όλοι μας έχουμε πίστη, κατά τη γνώμη μου. Απλά άλλος πιστεύει στην καριέρα, άλλος στην κοινωνική καταξίωση, στα χρήματα, στη δόξα. Απλά οι πίστεις στα υλικά πράγματα, οι καρποί τους είναι εφήμεροι. Σαπίζουν πολύ εύκολα. Αντίθετα, η πίστη στον Θεό έχει μια ανθοφορία, που είναι μακροπρόθεσμη και κοιτάζει την απεραντοσύνη. Δεν είναι κάτι πρόσκαιρο. Αυτή είναι η τεράστια διαφορά. Όλοι μας αναλωνόμαστε στην ύλη. Αυτό είναι το πρόβλημα. Οι άνθρωποι που μετείχαν στις θείες ενέργειες και αγιοποιήθηκαν, μετά δεν τους ενδιέφερε ούτε το χρήμα, ούτε η καρέκλα, η δόξα, η εξουσία, το αυτοκίνητο.
-Άρα μέσω της πίστης ανοίγεται κι ένας δρόμος προς την ελευθερία;
Ο Θεός είναι ελευθερία. Είναι η αγάπη. Ενώ εμείς δεν ξέρουμε να αγαπάμε. Να αγαπάμε ουσιαστικά. Πώς ν’ αγαπήσεις με ανιδιοτέλεια, όταν δεν έχεις μπει στην συχνότητα που ανέφερα. Εμείς αγαπάμε γιατί έχουμε κάποιο όφελος. Αποσκοπούμε σε κάτι.
-Γίνονται θαύματα γύρω μας σήμερα;
Συμβαίνουν καθημερινά. Νομίζω ότι είναι τόσο διακριτικός ο Θεός, που δεν θέλει να μας τραντάξει με την παρουσία του. Είναι τόσο ευγενική η φύση του, ώστε μας πηγαίνει με τα δικά μας δεδομένα. Μας πηγαίνει σιγά-σιγά. Βιώνουμε θαύματα καθημερινά που είναι τόσο λεπτά καμωμένα, που μετά από λίγο, τα αφήνουμε πίσω μας και πάμε σε κάτι άλλο. Ενώ έχουμε βιώσει ένα απόλυτο θαύμα. Αυτή είναι η ελευθερία που μας παρέχει: είναι ένας κατασκευαστής που παρέχει στο δημιούργημά του τέτοια ελευθερία, που είναι ικανό το δημιούργημά του να τον αρνηθεί. Δεν είναι τρελό;
Ευχαριστούμε την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών για τη φιλοξενία
«Ο άνθρωπος του Θεού»: Όταν ο Μίκι Ρουρκ συνάντησε τον... Άγιο Νεκτάριο
Πρώτο θέμα (αποσπάσματα)
Ο σταρ του Χόλιγουντ, ο Ρώσος συμπρωταγωνιστής Αλεξάντερ Πετρόφ και η σκηνοθέτις Γέλενα Πόποβιτς μιλούν στο «ΘΕΜΑ» και εξιστορούν το μικρό θαύμα που βίωσε ο καθένας τους μέσω της κινηματογραφικής επαφής τους με τον Αγιο της Αίγινας - Η ταινία σαρώνει τα βραβεία, πριν ακόμη προβληθεί στις αίθουσες - Καθηλωτικός ο Αρης Σερβετάλης στον ρόλο του Αγίου Νεκταρίου. [...]
Αλεξάντερ Πετρόφ: «Το δικό μου θαύμα»
«Δεν είναι τόσο τα θαύματα που έκανε ο Αγιος Νεκτάριος όσο το
πανανθρώπινο μήνυμα που στέλνει με τον τρόπο ζωής του», υποστηρίζει στην
κουβέντα που έχουμε ο Αλεξάντερ Πετρόφ, ο μεγαλύτερος, αυτή τη στιγμή,
αστέρας της Ρωσίας που έχει συμμετάσχει και σε διεθνείς παραγωγές όπως
τα πολύ γνωστά φιλμ «Attraction», και «Ιce 2». Μας εξηγεί μάλιστα ότι
έγινε θρήσκος ακριβώς γιατί ένα αντίστοιχο θαύμα βίωσε ο ίδιος στα
εφηβικά του χρόνια, όταν ονειρευόταν να γίνει ποδοσφαιριστής και έπαιζε
σε ερασιτεχνική ομάδα, αλλά ένα τεράστιο κομμάτι από τοίχο προσγειώθηκε
στο πόδι του το οποίο, μπορεί να μην τον άφησε ανάπηρο, του στέρησε όμως
το ενδεχόμενο μιας σημαντικής καριέρας.
Σήμερα, όμως, ο ίδιος πρεσβεύει ότι αυτό δεν έγινε τυχαία, αλλά μάλλον
για καλό, καθώς πλέον απολαμβάνει ταυτόχρονα τη δόξα μεγάλων θεατρικών
και τηλεοπτικών επιτυχιών στη χώρα του, αλλά και τη συμμετοχή του σε
διεθνείς παραγωγές που έχουν κάνει ήδη γνωστό το όνομά του εκτός Ρωσίας.
«Βέβαια ακόμα και σήμερα, όταν είναι να παίξω σε ένα μεγάλο θέατρο στη
Ρωσία, βλέπω ως εφιάλτη ότι θα βγω να παίξω σε γήπεδο γεμάτο οπαδούς»,
μας λέει αποκαλύπτοντας τους μύχιους φόβους που τον κάνουν ένα πολύ
σεμνό και καλό παιδί, όπως ακριβώς φαίνεται και η ίδια η Πόποβιτς, την
οποία ο Πετρόφ αναγνωρίζει και σέβεται τα μάλα. «Είναι πολύ σημαντικό
που αποφάσισε να σκηνοθετήσει μια ταινία με πανανθρώπινο μήνυμα, κάτι
που γίνεται εξίσου κατανοητό στους Αμερικανούς, στους Ρώσους και τους
Ελληνες και μάλιστα με τον ίδιο τρόπο, αφού μιλάει την πανανθρώπινη
διάσταση της εσωτερικής δύναμης που ξεπερνά εμπόδια και μάχεται τη
διαβρωτική εξουσία», μας λέει ο Πετρόφ.
Γι’ αυτό και ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν έχει σημασία αν «κερδίσεις το
Οσκαρ, αν κατακτήσεις το Χόλιγουντ ή τα βραβεία εφόσον έχεις μιλήσει
στις ψυχές των ανθρώπων», κάτι που λέει ότι δείχνει να έχει καταφέρει με
το παραπάνω η Πόποβιτς ή αυτός είναι ο κύριος στόχος της. «Είναι
σημαντικό να μιλάμε για τους ανθρώπους πέρα από την εξουσία, το χρήμα
και τις ψεύτικες κατακτήσεις», υποστηρίζει, κάτι με το οποίο θα
συμφωνήσει στη συζήτησή μας τόσο η ίδια η σκηνοθέτις όσο και ο Μίκι
Ρουρκ, ο οποίος φαινόταν να χαίρεται με το παραπάνω που συμμετέχει σε
μια ταινία έξω και πέρα από το στενό σύστημα των μεγάλων χολιγουντιανών
παραγωγών.
Ο Μίκι Ρουρκ ξέρει από θαύματα
Ο αντισυμβατικός διάσημος ηθοποιός φάνηκε να βρίσκει στο πρόσωπο της
Πόποβιτς και στο σενάριο της ταινίας αυτό ακριβώς που έψαχνε: έναν ρόλο
που μιλάει για την πίστη, η οποία, όπως μας ομολογεί, τον έχει σώσει σε
διαφορετικές περιπτώσεις της ζωής του από τότε που πίστευε ότι έχει
έρθει το τέλος του, κλεισμένος σε μια ντουλάπα και αρνούμενος να
επικοινωνήσει με τον κόσμο ή όταν είχε κινδυνεύσει σοβαρά, σε ακραίες
περιπτώσεις, τις οποίες είχε βιώσει κατά κόρον.
Με τη σερβικής καταγωγής Πόποβιτς ο Μίκι Ρουρκ παραδέχεται ότι το
μήνυμα της ταινίας είναι καθολικό, πέρα από τα σύνορα, και αφορά τα
μεγάλα διλήμματα που μπαίνουν στη ζωή του ανθρώπου, τη σχέση του με την
εξουσία τις εσωτερικές του αντοχές: «Η ταινία δεν εστιάζει στο
μεταφυσικό αλλά στο πιο προσωπικό στοιχείο με το οποίο μπορεί να
ταυτιστεί ο καθένας από εμάς», σχολιάζει σχετικά, κάτι με το οποίο
συμφωνεί απόλυτα η σκηνοθέτις η οποία συμπληρώνει: «Κυρίως μιλάει για
τον χαρακτήρα, τα βάσανα, τα μεγάλα διλήμματα.
Αλλωστε και η ίδια γοητεύτηκε από τον βίο του Αγίου Νεκταρίου που διάβασε στα σέρβικα σε πτήση προς το Λος Αντζελες και από τότε της ήρθε η επιφοίτηση να γυρίσει τον βίο του σε ταινία. Και το καλό είναι ότι βρήκε καλούς συμμάχους, παραγωγούς, χορηγούς, αλλά και καταξιωμένους ηθοποιούς που δέχτηκαν ασμένως να συμμετάσχουν στο εγχείρημα. Ανάμεσά τους και ο ενθουσιώδης Μίκι Ρουρκ ο οποίος συμφώνησε αμέσως να συμμετάσχει ακριβώς, γιατί «ο λόγος που γίνεται αυτή η ταινία δεν είναι το χρήμα αλλά ο άνθρωπος. Μιλάει για πράγματα πέρα από τα υλικά αγαθά και την εξουσία».
Φορώντας μάλιστα ένα φυλαχτό του Αρχάγγελου Μιχαήλ και ένα άλλο με μια μικρή εικόνα του Αποστόλου του Θαδδαίου, στον οποίο προστρέχει μόλις βρει τα δύσκολα, ο διάσημος ηθοποιός παραδέχεται ότι παραμένει θρήσκος και ότι έχει βιώσει τόσο μικρά όσο και μεγάλα θαύματα: έχει δει τον αδελφό του να σώζεται από τροχαίο όταν όλοι τον είχαν ξεγραμμένο, ενώ αντίστοιχα ο ίδιος κατάφερε να περάσει πολλά αναστάσιμα ενσταντανέ όταν όλοι πίστευαν ότι το μόνο που του μένει είναι ο θάνατος.
Θα μπορούσε να βγάλει αμέτρητα ποσά κάνοντας τον κακό στις ταινίες της Marvel, κάτι που δοκίμασε, αλλά προτίμησε να παραμείνει στις εναλλακτικές ταινίες και να είναι τώρα ευτυχής που μπορεί και συνεργάζεται σε μια παραγωγή έξω από τα μεγάλα στούντιο. «Πλέον θέλω μόνο συνεργασίες που με κάνουν να νιώθω καλά και έχω ανάγκη απλώς τα στοιχειώδη χρήματα ώστε να μπορώ να ταΐζω τα σκυλιά μου. Μου αρκεί να νιώθω καλά εγώ μέσα μου», παραδέχεται ο Ρουρκ ταυτιζόμενος με όλα όσα λέει η Πόποβιτς για την αναγκαιότητα της εσωτερικής και εξωτερικής ελευθερίας που είναι το κεντρικό θέμα της ταινίας.
«Ολη αυτή η εμμονή μας με το χρήμα μάς έχει κάνει ανελεύθερους, μας έχει καταντήσει σκλάβους και έχει διαβρώσει τις σχέσεις. Γι’ αυτό βλέπεις και ανθρώπους που όταν κατακτούν χρήμα και εξουσία αλλοτριώνονται και προκαλούν μεγάλο κακό», λένε και οι δύο συμφωνώντας ότι το κεντρικό νόημα της ταινίας είναι «να μιλήσει για την πραγματική ελευθερία που είναι η ελευθερία του ανθρώπου. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βρει κανείς την ελευθερία αν δεν απαλλαγεί από τέτοιου είδους δεσμά, αν δεν βρει την εσωτερική γαλήνη. Με το να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι θα βρούμε τελικά αυτή την ελευθερία που χρειάζεται ώστε να απελευθερωθούμε πραγματικά. Και αυτό έκανε ο Αγιος Νεκτάριος. Μας έδειξε ότι έχουμε ανάγκη από αγάπη, γαλήνη και συγχώρεση, σήμερα περισσότερο από ποτέ».
*****
Μπορείτε να δείτε επίσης, αν θέλετε:
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ - Official Trailer
Άρης Σερβετάλης: «Ο άνθρωπος έχει ανάγκη την επαφή του με το απόλυτο μυστήριο, που είναι ο Θεός»
Η φτώχεια του αγίου Νεκταρίου - Χριστιανοί & φτώχεια
Τα πνευματικά παιδιά του Αγίου Νεκταρίου
Άγιος Νεκτάριος, ο φτωχός, ο συκοφαντημένος, ο θαυματουργός...
Παλαιότερη ανάρτησή μας για την ταινία "Ο Άνθρωπος του Θεού"
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
«Ο άνθρωπος του Θεού»
Σενάριο / σκηνοθεσία: Yelena Popovic
Διευθυντής φωτογραφίας: Παναγιώτης Βασιλάκης
Μοντάζ: Λάμπης Χαραλαμπίδης
Μουσική: Zbigniew Preisner
Κοστούμια: Εύα Νάθενα
Σκηνικά: Σπύρος Λάσκαρης
Κομμώσεις: Σωτήρης Πατεράκης
Μακιγιάζ: Κατερίνα Βαρθαλίτου
Casting: Μάκης Γαζής
Ήχος: Νίκος Παπαδημητρίου
Παραγωγή: Alex Potter, Yelena Popovic
Executive producers: Κώστας Λαμπρόπουλος, Μαρία Γιαχνάκη, Γιάννης Κυνηγόπουλος, Γιώργος Κυριάκος, Λάμπρος Γεωργόπουλος, Ron Gell
Φωτογράφος γυρισμάτων: Μαριλένα Αναστασιάδου
Πρωταγωνιστούν: Άρης Σερβετάλης, Alexander Petrov, Mickey Rourke, Χρήστος Λούλης, Καριοφυλλιά Καραμπέτη, Νικήτας Τσακίρογλου, Γιάννης Στάνκογλου, Τάνια Τρύπη, Ιερώνυμος Καλετσάνος, Γιάννης Αναστασάκης, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, Βασίλη Κουκαλάνι, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Μιχάλης Μητρούσης, Κίττυ Παιταζόγλου, Μιχάλης Οικονόμου, Τόνια Σωτηροπούλου, Κορίνα Άννα Γουγούλη, Μάνος Γαβράς, Σαράντος Γεωγλερής, Παναγιώτης Μαρίνος
Παραγωγή: Simeon Entertainment, View Master Films
Σε συνεργασία με: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Ινστιτούτο Άγιος Μάξιμος o Γραικός, Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, Eurogroup Ltd
Mε την υποστήριξη των: Deep Dream, Ingenuity-FO, NP Ασφαλιστική, Ασφάλειαι Μινέττα, ΕΚΟΜΕ (Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας)
Τις διεθνείς πωλήσεις της ταινίας έχει αναλάβει η Pinnacle Peak Pictures (Pure Flix/Quality Flix)
«Ας είμαστε εμείς αμαρτωλοί, ας κολυμπάμε στο ψέμα και ας μας τριγυρίζει ο πειρασμός. Κάπου σ' αυτό τον κόσμο, σε κάποιο μέρος, υπάρχει ένας άγιος. Αυτός ζει μέσα στην αλήθεια, ξέρει την αλήθεια. Πάει να πει πως δεν πεθαίνει η αλήθεια στον κόσμο κι έτσι θ' έρθει κάποτε και σε μας και θα ξαναδοθεί σ' όλους τους ανθρώπους όπως μας είναι υποσχημένο... Ένας μονάχα άγιος, γιατί είναι άγιος, έχει στη καρδιά του το μυστικό της αναγεννήσεως όλων των ανθρώπων, έχει κείνη την δύναμη που θα θεμελιώσει επιτέλους την αλήθεια στον κόσμο και θα γίνουν όλοι άγιοι και θ' αγαπάει ο ένας τον άλλο και δεν θα υπάρχουν ούτε πλούσιοι, ούτε φτωχοί, ούτε αλαζόνες, ούτε ταπεινοί, μα θα 'ναι όλοι σαν παιδιά του Θεού και θ' έρθει η αληθινή βασιλεία του Χριστού».
(Στάρετς Ζωσιμάς – Φ. Ν. Ντοστογιέφσκι, Αδελφοί Καραμαζώφ).
Από αυτό το άρθρο του μητροπολίτη Αργολίδος Νεκταρίου για την ταινία.
