Τις πρώτες ημέρες της Μ. Εβδομάδας βλέπουμε στις εκκλησίες μας και ασπαζόμαστε μια «παράδοξη» εικόνα του Ιησού Χριστού.
Ονομάζεται «ο Νυμφίος» (δηλ. «ο Γαμπρός») και απεικονίζει τον Κύριο κατά την ώρα του βασανισμού Του, πριν σταυρωθεί.
Τότε, οι Ρωμαίοι στρατιώτες, αφού τον μαστίγωσαν φρικτά (όπως συνηθιζόταν πριν από κάθε σταύρωση), αποφάσισαν να τον γελοιοποιήσουν ντύνοντάς τον «ψευτοβασιλιά» των Ιουδαίων, δηλ. των Εβραίων. Για στέμμα του φόρεσαν στο κεφάλι ένα στεφάνι από τρομερά αγκάθια, τον τύλιξαν με την κόκκινη μπέρτα (χλαμύδα) ενός στρατιώτη (δήθεν ότι φοράει το κόκκινο βασιλικό ένδυμα, την πορφύρα), και του έβαλαν στα χέρια ένα φτωχό καλάμι αντί για το βασιλικό σκήπτρο (βλ. Ματθ. 27, 26-31).
Ιησούς, ο Βασιλεύς των Ιουδαίων
Το έκαναν αυτό, επειδή οι κατήγοροι του Ιησού, οι Αρχιερείς των Ιουδαίων, τον είχαν καταγγείλει πως «είχε ανακηρύξει τον εαυτό του βασιλιά», άρα πως ήταν επαναστάτης κατά της Ρώμης, που είχε απλώσει την αυτοκρατορία της σε όλη τη Μεσόγειο (Λουκ. 23, 2, Ιωάνν. 19, 12-16). Γι’ αυτό ο Ρωμαίος διοικητής Πόντιος Πιλάτος, στη συνέχεια, διέταξε να γράψουν στην επιγραφή που κρέμασε στο σταυρό «Ιησούς Ναζωραίος, Βασιλεύς των Ιουδαίων»: ήταν η κατηγορία εναντίον του, αν και ο Πιλάτος φαίνεται πως το έγραψε επίτηδες διφορούμενα, σαν να αναγνώριζε κατά βάθος πως ο Ιησούς ήταν όντως ο βασιλιάς – δεν τόλμησε όμως να τον διασώσει από τη σταύρωση, επειδή φοβήθηκε, και αυτό ήταν το λάθος του.
Ο Ιησούς κατηγορήθηκε ότι ανακήρυξε τον εαυτό του βασιλιά, επειδή είχε παραδεχτεί ότι είναι ο Μεσσίας που περίμεναν οι Εβραίοι. Η λέξη «Χριστός» είναι ελληνική μετάφραση του εβραϊκού «Μεσσίας» και σημαίνει χρισμένος, δηλ. ότι έχει λάβει εξουσία και μάλιστα από τον Θεό. Οι Εβραίοι στην Παλαιά Διαθήκη είχαν προφητείες, που μιλούσαν για τον ερχομό ενός θεόσταλτου βασιλιά, που θα έφερνε στον κόσμο ειρήνη, δικαιοσύνη και τη λατρεία του αληθινού Θεού. Αυτός θα ήταν ο Μεσσίας. Επειδή για αιώνες ήταν υπόδουλοι, περίμεναν ότι ο Μεσσίας θα είναι πολεμιστής, που θα κηρύξει επανάσταση, θα διώξει τους Ρωμαίους κατακτητές και θα βασιλεύσει στη χώρα τους (στο Ισραήλ) ως διάδοχος του αρχαίου και μεγάλου βασιλιά Δαβίδ, του οποίου θα ήταν απόγονος και νόμιμος διάδοχος.
Ο Χριστός όμως διακήρυξε κάτι πράγματα απίστευτα: ότι η βασιλεία του Θεού «είναι μέσα μας» (Λουκ. 17, 20-21) και ότι κάθε άνθρωπος ταπεινός και γεμάτος αγάπη, ο οποίος προσφέρει βοήθεια στον πλησίον του, είναι και κληρονόμος της βασιλείας του Θεού! Ότι η βασιλεία του Θεού «είναι δική μας», προορίζεται για μας και δεν μπαίνουμε μέσα σαν δούλοι, αλλά σαν πρίγκιπες! (Ματθ. 5, 3. 25, 34-40. Αποκάλυψις 22, 5). Δηλαδή πρόκειται για μια κατάσταση πνευματική, όχι εγκόσμια και πολιτική, στην οποία δεν υπάρχουν υπήκοοι ή δούλοι, αλλά κάθε άνθρωπος που μπαίνει σ’ αυτήν είναι εξίσου βασιλιάς όσο και όλοι οι άλλοι – όπως και ο ίδιος ο Χριστός, που είναι «πρωτότοκος αδελφός μας» και όλοι μαζί κληρονομούμε τη βασιλεία του Πατέρα μας, του Θεού! (προς Ρωμαίους 7, 29. 8, 14-17).
Γι’ αυτό και μας έμαθε να λέμε «Πάτερ ημών… ελθέτω η βασιλεία Σου» κ.τ.λ. Γι’ αυτό το βιβλίο που τα γράφει αυτά ονομάζεται «διαθήκη» (Παλαιά και Καινή Διαθήκη), επειδή περιέχει την κληρονομιά του Θεού προς όλους εμάς (προς Εβραίους 9, 15-17).
Γι’ αυτό επίσης, όταν ο Πιλάτος τον ρώτησε «εσύ είσαι ο βασιλιάς των Ιουδαίων;», Εκείνος απάντησε: «Η δική μου βασιλεία δεν είναι αυτού του κόσμου, αλλιώς οι υπηρέτες μου θα είχαν αγωνιστεί, για να μη συλληφθώ από τους Ιουδαίους» (Ιωάνν. 18, 33-37).
Η εικόνα του Νυμφίου
Η εικόνα λοιπόν του «Νυμφίου», που βλέπουμε τη Μ. Εβδομάδα, παρουσιάζει με συγκλονιστικό τρόπο τι είδους βασιλιά θεωρούμε τον Ιησού Χριστό οι χριστιανοί: έναν βασιλιά που ο κόσμος δεν τον καταλαβαίνει, τον κοροϊδεύει, τον μαστιγώνει και τον σταυρώνει, ενώ εκείνος ταπεινώνεται μέχρι θανάτου για να σώσει τα πλάσματά του, φτάνοντας στο σημείο να θέλει να σώσει ακόμη κι εκείνους που τον σταύρωσαν!
Από τι να μας σώσει; Από τον αιώνιο θάνατο – η σωτηρία που έφερε ο Χριστός έγκειται στο ότι γεφύρωσε την απόσταση ανάμεσα στον Θεό και τους ανθρώπους (επειδή ο ίδιος είναι και Θεός και άνθρωπος) και, με τη σταύρωσή του, που ήταν πράξη απόλυτης υπακοής στο θέλημα του Θεού Πατέρα (την οποία ο Ιησούς επέλεξε ελεύθερα, παρότι για μια στιγμή δείλιασε ως άνθρωπος), έδωσε σε κάθε άνθρωπο τη δυνατότητα να διανύσει όλο το δρόμο και να ενωθεί κι αυτός με τον Θεό μέσω του Χριστού. Αυτή είναι η σωτηρία, αυτός είναι ο παράδεισος, αυτό είναι η αγιότητα.
Λίγο πριν σταυρωθεί, ο Χριστός είχε πει: «Εσείς δεν θα είστε όπως οι άρχοντες και οι μεγιστάνες των εθνών, που τα εξουσιάζουν και τα καταδυναστεύουν, αλλά όποιος από εσάς θέλει να είναι πρώτος, θα είναι υπηρέτης όλων. Όπως ο Υιός του Ανθρώπου» (δηλ. ο ίδιος ο Χριστός) «δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του για τη σωτηρία των πολλών» (Ματθ. 20, 25-28, Μάρκ. 9, 25. 10, 42-45). Αυτό το σημείο μάλιστα διαβάζεται το πρωί της Μ. Πέμπτης.
Κατά τη γνώμη μου, δεν μπορεί να υπάρξει πιο προωθημένη πολιτική και κοινωνική σκέψη απ’ αυτήν που απορρέει απ’ όλα τα παραπάνω: όλοι βασιλιάδες, κανείς υπήκοος ή δούλος, και μεγαλύτερος απ’ όλους εκείνος που θυσιάζει τον εαυτό του για τους άλλους.
Γιατί όμως η εικόνα ονομάζεται «Νυμφίος», δηλ. γαμπρός; Η ονομασία αυτή σημαίνει την πλήρη ένωση του Θεού με τον άνθρωπο, που έγινε στο πρόσωπο του Χριστού: Θεός και άνθρωπος ενώθηκαν τόσο βαθιά, όσο ο γαμπρός και η νύφη σ’ ένα γάμο! Αυτός είναι ο «γάμος» του Ιησού Χριστού (η ένωση του Θεού με τον άνθρωπο) και γι’ αυτό το λόγο ο Χριστός δεν μπορεί να είχε παντρευτεί, επειδή είναι «ο Νυμφίος της Εκκλησίας», η «νύμφη» Του είναι το σύνολο των ανθρώπων που ενώνονται μαζί Του (αυτό είναι η Εκκλησία) και όχι μία γυναίκα.
Ο ίδιος ο Χριστός είχε πει παραβολές, όπου παρομοιάζει τον εαυτό του με νυμφίο, την αποστολή του στον κόσμο με γάμο και τον παράδεισο με το τραπέζι αυτού του γάμου. Οι γνωστότερες απ’ αυτές είναι η παραβολή των δέκα παρθένων (Ματθ. 25, 1-13, που διαβάζεται το πρωί της Μ. Τρίτης) και η παραβολή των βασιλικών γάμων (Ματθ. 22, 1-14), και από αυτές προέρχονται οι ανάλογοι στίχοι των τροπαρίων «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται» και «Τον νυμφώνα σου βλέπω».
Η εικόνα «ο Βασιλεύς της Δόξης»
Άλλη μια παράδοξη εικόνα εμφανίζει τον Ιησού Χριστό ως τον βασιλιά που εννοούμε και αναγνωρίζουμε οι χριστιανοί: ονομάζεται «ο Βασιλεύς της Δόξης» (ή «η Άκρα Ταπείνωσις») και, αντί να παρουσιάζει τον Ιησού με βασιλικά ενδύματα και κορώνα στο κεφάλι, τον παρουσιάζει νεκρό και γυμνό, μετά από τη σταύρωσή του, με τα σημάδια από τα καρφιά στα χέρια και την πληγή από τη λόγχη του στρατιώτη στην πλευρά του, ενώ απεικονίζονται επίσης ο Τάφος και ο Σταυρός. Στην επιγραφή του Σταυρού γράφει «ο Βασιλεύς της Δόξης», συντομογραφικά, με τον τρόπο της ορθόδοξης αγιογραφίας (τον ρωμαίικο τρόπο).
Η εικόνα αυτή συνήθως αγιογραφείται μέσα στο ιερό βήμα, στην κόγχη της προθέσεως, όπου γίνεται η προετοιμασία της θείας κοινωνίας, πριν μεταφερθεί στην αγία τράπεζα.
Στην Καινή Διαθήκη ο Χριστός ονομάζεται «βασιλεύς των βασιλευόντων και κύριος των κυριευόντων» (Α΄ προς Τιμόθεον, 6, 15), «βασιλεύς βασιλέων και κύριος κυρίων» (Αποκ. 17, 14, και 19, 16). Όμως αυτός ο υπέρτατος βασιλιάς έρχεται να μας υπηρετήσει και να θυσιαστεί για όλους μας.
Έχει σημασία ότι αυτές τις εικόνες (ιδιαίτερα τον Νυμφίο, αφού ο Βασιλεύς της Δόξης βρίσκεται στο ιερό βήμα) τις βλέπουν στην εκκλησία διαχρονικά και οι αυτοκράτορες και οι πρωθυπουργοί και οι βουλευτές και οι πρόεδροι της Δημοκρατίας και οι δικαστές και οι βιομήχανοι και οι εφοπλιστές και όλοι οι άνθρωποι που έχουν εξουσία ή πλούτο. Δεν παρουσιάζονται τυχαία σ’ αυτούς, αλλά για να δώσουν το μήνυμά τους, ότι έτσι πρέπει να είναι η εξουσία που παίρνει στα χέρια του ένας άνθρωπος του Θεού: εξουσία για να υπηρετήσεις τους άλλους, ακόμη και θυσιάζοντας τον εαυτό σου, και όχι για να υπηρετήσεις την τσέπη σου και να ικανοποιήσεις τον διογκωμένο εγωισμό σου. Αφού ο μέγιστος βασιλιάς, ο Βασιλεύς της Δόξης, δίνοντας το παράδειγμα, σήκωσε τα βάρη όλου του κόσμου στους πληγωμένους ώμους Του!
Ας πολιτικοποιήσουμε λίγο το θέμα κι ας πούμε ότι γι’ αυτό πρέπει να κυβερνούν τις χώρες άνθρωποι του Θεού (βέβαια αυθεντικοί, όχι ψεύτικοι), οι οποίοι θα νιώθουν ταπεινοί και γεμάτοι διάθεση να προσφέρουν στους άλλους και θα θεωρούν συμφέρον τους να πάρουν θέση στη βασιλεία των ουρανών κι όχι να γίνουν πλούσιοι ή τύραννοι ή σκληροί κυβερνήτες σ’ αυτό τον κόσμο χάνοντας τελικά την ψυχή τους! Γι’ αυτό η πολιτική πρέπει να αποσυνδεθεί από τη διαφθορά και να συνδεθεί με την αρετή και την ηθική.
Καλή Ανάσταση!
