Ο ιερός ναός του αγίου Τίτου στο Ηράκλειο και η παράδοση για τον αρχικό τάφο του αγίου στο Νευς Αμάρι

 

Φωτο

Ο ναός του Αγίου Τίτου είναι ορθόδοξη εκκλησία στο Ηράκλειο, Κρήτη, αφιερωμένη στον άγιο απόστολο Τίτο, τον πρώτο επίσκοπο Κρήτης, μαθητή και συνεργάτη του αποστόλου Παύλου. Πιθανότατα είναι ο παλαιότερος ναός στο Ηράκλειο. Είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία στο κέντρο της πόλης, στην οδό 25ης Αυγούστου. Με μια όμορφη πλατεία να απλώνεται γύρω του, την πλατεία Αγίου Τίτου.

Ο Άγιος Τίτος ήταν μαθητής του Αποστόλου Παύλου και πρώτος επίσκοπος Κρήτης, στον οποίο ο δάσκαλός του (ο «απόστολος των εθνών») απευθύνει και την περίφημη Προς Τίτον επιστολή, που περιλαμβάνεται στην Καινή Διαθήκη. Η πρώτη εκκλησία αφιερωμένη στο όνομά του ήταν η βασιλική του Αγίου Τίτου, που σώζεται στη ρωμαϊκή πρωτεύουσα της Κρήτης Γόρτυνα (όπου και η τάφος του). Ο ναός αυτός στέγαζε και τη μητρόπολη του νησιού μέχρι την καταστροφή της από σεισμό και τη μεταφορά της πρωτεύουσας από τους Άραβες (828) στον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο).

Η παράδοση για τον άγιο Τίτο στο Νευς Αμάρι

Στο χωριό Νευς Αμάρι, πρωτεύουσα παλαιότερα της επαρχίας Αμαρίου του νομού Ρεθύμνης, υπάρχει ιστορικό εξωκλήσι του αγίου Τίτου (φωτο), δίπλα στο οποίο μέχρι πριν λίγα χρόνια διασωζόταν υπόγειος χώρος, που η τοπική παράδοση θεωρούσε ως τον αρχικό τάφο του αγίου και οι χριστιανοί της περιοχής τον περιέβαλλαν με μεγάλη ευσέβεια. Κατά την παράδοση, ο άγιος Τίτος κοιμήθηκε ειρηνικά στο σημείο εκείνο, όπου και ετάφη, κατά τη διάρκεια ιεραποστολικής ή ποιμαντικής περιοδείας του στην περιοχή.

Παρότι δεν είναι ο καθεδρικός ναός του χωριού, η εορτή του αγίου Τίτου θεωρείται από τους κατοίκους ως το σημαντικότερο πανηγύρι τους και πολλοί χριστιανοί καταγόμενοι από το Νευς Αμάρι, όπου και αν είναι η μόνιμη κατοικία τους, φροντίζουν να έρχονται στο χωριό για να συμμετέχουν στον εορτασμό της μνήμης του κάθε χρόνο στις 25 Αυγούστου.

Σημειώνουμε ότι, λίγα χρόνια πριν, όταν ο μητροπολίτης Λάμπης, Σιβρύτου και Σφακίων Ειρηναίος (στα όρια της μητρόπολης του οποίου ανήκει το Νευς Αμάρι) περιόδευσε όλη την επαρχία μεταφέροντας ως ευλογία την τιμία κάρα του αγίου Τίτου (δηλ. το κρανίο του), το ιερό λείψανο ευωδίασε πάρα πολύ έντονα όταν η συνοδεία του εισήλθε στα όρια του χωριού. Αυτό θεωρήθηκε σοβαρή ένδειξη ότι η περιοχή έχει όντως μια πολύ ιδιαίτερη σχέση με τον άγιο.

Ο ναός του Αγίου Τίτου

Το 961 ο Νικηφόρος Φωκάς έδιωξε τους Άραβες πειρατές από την Κρήτη κάνοντάς την εκ νέου τμήμα της κραταιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετά την ανακατάληψη του νησιού (και ενώ βρισκόμαστε στη β΄ βυζαντινή περίοδος), η έδρα της επισκοπής μεταφέρθηκε από τη Γόρτυνα στον Χάνδακα. Εκεί κατασκευάστηκε ο νέος μητροπολιτικός ναός, αφιερωμένος στον απόστολο Τίτο, ώστε να αναζωπυρωθεί η χριστιανική πίστη και πνευματική παράδοση στην Κρήτη.

Ο ναός ήταν μονόχωρος δρομικός. Είχε μορφή τρίκλιτης βασιλικής, με μήκος που ξεπερνούσε τα 170 μ., ώστε να κατατάσσεται ανάμεσα στις μακρύτερες βασιλικές του ελλαδικού χώρου. Στο νέο ναό μετέφεραν την τιμία κάρα του αγίου Τίτου, τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Μεσοπαντίτισσας και άλλα ιερά κειμήλια από το ναό της Γόρτυνας. Όλα αυτά λίγο πριν την πτώση του Ηρακλείου στους Τούρκους μεταφέρθηκαν από τον Φραντσέσκο Μοροζίνι στη Βενετία, όπου υπάρχουν και σήμερα, με εξαίρεση την κάρα του αγίου Τίτου που επιστράφηκε στο Ηράκλειο και βρίσκεται σήμερα στο ναό.

Στον περίβολο του ναού θάβονταν εξέχοντα πρόσωπα της πόλης, από τη βυζαντινή, την ενετική, μέχρι και την οθωμανική περίοδο.

Ενετοκρατία

Η ιερή εικόνα της Παναγίας Μεσοπαντίτισσας, η οποία μεταφέρθηκε στη Βενετία, "αν και τοποθετήθηκε αρχικά στον Ναό του Αγίου Μάρκου με ειδικό διάταγμα της Γερουσίας μεταφέρθηκε και βρίσκεται οριστικά στο Ναό της Santa Maria Della Salute (Παναγία της Υγείας) στο Μεγάλο Κανάλι της Βενετιάς" (από εδώ).

Το 1210 η Κρήτη πέρασε στην κατοχή των Ενετών και στο ναό εγκαταστάθηκε ο λατίνος (ρωμαιοκαθολικός) αρχιεπίσκοπος. Ο ναός υπέστη ορισμένες τροποποιήσεις, όπως τη διάνοιξη κυκλικού φεγγίτη και την κατασκευή κωδωνοστασίου.

Αυτός ο πρώτος ναός καταστράφηκε πριν τα μέσα του 15ου αιώνα, όμως ξαναχτίστηκε σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής και εγκαινιάστηκε από τον αρχιεπίσκοπο Κρήτης Φαντίνο Ντάντολο στις 3 Ιανουαρίου 1446, συνεχίζοντας να λειτουργεί ως η κεντρική ρωμαιοκαθολική εκκλησία του Χάνδακα (ο καθεδρικός ναός  – Duomo). Αν και υπέστη ελαφρές ζημιές από τον σεισμό του 1508, καταστράφηκε από πυρκαγιά στις 3 Απριλίου 1544, από την οποία όμως διασώθηκαν τα ιερά κειμήλια και λείψανα του ναού. Έτσι επανακατασκευάστηκε στον ίδιο ρυθμό το 1557. 

Ο απόστολος Τίτος ήταν για τους Βενετούς ένα πολύτιμο συμβολικό «όπλο» στα πλαίσια της αφομοίωσης του πληθυσμού του νησιού. Ακόμα και μετά την υιοθέτηση του Αγίου Μάρκου ως προστάτη της Candia (Κρήτης), ο άγιος Τίτος παρέμενε ο προστάτης του νησιού.

Για τη μεγάλη σημασία που αποδιδόταν από τη Γαληνοτάτη (τη Βενετία) στον άγιο Τίτο και άρα στην προσπάθεια σωτηρίας της κάρας του, μετά την πτώση της πόλης στα 1669, είναι εξόχως χαρακτηριστική η υπόσχεση του Πάπα Ιννοκέντιου ΙΙΙ στα 1209, ότι όποιος μετέβαινε στην Κρήτη για προσκυνηματικό ταξίδι στην εκκλησία του αποστόλου Τίτου θα είχε άφεση αμαρτιών.

Ακόμα πιο χαρακτηριστικό είναι ίσως το γεγονός ότι ο ίδιος ο Μοροζίνι επέλεξε ώστε στο λάβαρό του, το οποίο σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο Κορέρ της Βενετίας, να εικονίζεται τόσο ο απόστολος Τίτος, όσο και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Μεσοπαντίτισσας.

 Τοιχογραφία που απεικονίζει την επιστροφή της κάρας του αγίου Τίτου στο Ηράκλειο στις 15 Μαΐου 1966. Είναι έργο του αγιογράφου Εμμανουήλ Σαριδάκη και βρίσκεται στο παρεκκλήσιο του αγίου Ανδρέα, αρχιεπισκόπου Κρήτης, εντός του αρχιεπισκοπικού μεγάρου στο Ηράκλειο (από εδώ).

Τουρκοκρατία

Μετά την κατάκτηση του Χάνδακα από τους Τούρκους το 1669, τα κειμήλιά του φυγαδεύτηκαν στην Βενετία (όπως είπαμε) και ο ναός παραχωρήθηκε στον βεζίρη Ζαδέ Φαζίλ Αχμέτ Κιοπρουλή, πορθητή του Χάνδακα, ο οποίος τον μετέτρεψε σε σε μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί), γνωστό με το όνομα Βεζίρ Τζαμί. Το κτίριο καταστράφηκε από τον σεισμό του 1856.

Το σημερινό κτίριο άρχισε να κατασκευάζεται το 1869 σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Αθανασίου Μούση, ο οποίος έχει σχεδιάσει επίσης, μεταξύ άλλων, τον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά και τους στρατώνες στην πλατεία Ελευθερίας. Το νέο τέμενος έγινε γνωστό ως Γενί Τζαμί (νέο τζαμί), αν και διατηρούσε το παλιό του όνομα. Ολοκληρώθηκε στα 1872 και πρόκειται για κτίσμα νεοκλασικού χαρακτήρα, με έντονο εκλεκτικισμό αλλά και πολλά ανατολίτικα χαρακτηριστικά, λόγω του ότι προοριζόταν για μουσουλμανικό τέμενος. Είναι τετρακιόνιος ναός με τρούλο. Στην εξωτερική πλευρά του κυριαρχούν τα κατακόρυφα στοιχεία, ενώ στην κορυφή του υπάρχει λιθόγλυπτη επίστεψη.

Το εσωτερικό του σημερινού ναού του αγίου Τίτου (από εδώ)

Ελεύθερη Κρήτη

Μετά την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και την ανταλλαγή των πληθυσμών, το κτίριο επισκευάστηκε από την Εκκλησία της Κρήτης (εργασίες ανάπλασης) και αποδόθηκε στην ορθόδοξη χριστιανική λατρεία στις 3 Μαΐου 1925. Ο μιναρές του τεμένους κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του 1920, όταν αποχώρησαν από το Ηράκλειο οι τελευταίοι μουσουλμάνοι. 

Φωτο από εδώ

Στις 15 Μαΐου 1966 επεστράφη στο ναό η κάρα του αγίου Τίτου από τη Βενετία και φυλάσσεται, μέσα σε επισκοπική μίτρα, σε μικρό παρεκκλήσιο, στη βόρεια πλευρά του νάρθηκα (του πρόναου, δηλ. του πρώτου χώρου του ναού στον οποίο εισέρχεται ο επισκέπτης). Εκεί είναι αναρτημένες αποκλειστικά φορητές εικόνες Κρητών αγίων διαφόρων εποχών, έργα της αγιογράφου Μαρίας Πολιτάκη.

Από το 1974 μέχρι το 1988 πραγματοποιήθηκαν εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του ναού. Το 2013 ο ναός ανακηρύχθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Κρήτης Ειρηναίο καθεδρικός ναός.

Στον πρόναο βρίσκεται σε προσκυνητάρι και εικόνα του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, ο οποίος τιμάται ως άγιος λόγω της μεγάλης ευσέβειας και της ασκητικής βιωτής του, με την επιγραφή «Ο εν αγίοις βασιλεύς Νικηφόρος ο Φωκάς ο Κτήτωρ».

Οι Παναγίες του Αγίου Τίτου

Η  γνωστή ξεναγός και συγγραφέας Αθηνά Κυριακάκη – Σφακάκη στο βιβλίο της «Παναγίες του Αγίου Τίτου» παραθέτει πολύτιμες πληροφορίες για τις 10 μοναδικές εικόνες της Υπεραγίας Θεοτόκου, που φυλάσσονται στον ιερό ναό, αλλά και για την εποχή κατά την οποία εικονογραφήθηκαν. Το βιβλίο μπορούμε να προμηθευτούμε από τον ιερό ναό του Αγίου Τίτου και μόνο. Τα έσοδα θα διατεθούν για την κάλυψη της δαπάνης επιδιόρθωσης της λίθινης διάτρητης διακόσμησης της άνω κατάληξης των τοίχων του ναού. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγγραφή του βιβλίου έγινε με προσφορά της συγγραφέως και από τη διάθεσή του η ίδια δεν έχει κανένα οικονομικό όφελος.

Οι δέκα ιστορικές εικόνες της Παναγίας που υπάρχουν στο Ναό του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο είναι οι εξής:

Αρχαιότερη είναι η εικόνα της Γαλακτοτροφούσας (1854), ενώ μετά από επτά χρόνια (1861) ιστορήθηκε η Στεφόμενη Βρεφοκρατούσα.

Οι εικόνες "Παρήλθεν η σκιά του νόμου" (1877) και "Χαίρε" (1864) αγιογραφήθηκαν, όπως και οι προηγούμενες, κατά την ύστερη Τουρκοκρατία, όταν ακόμη ο ναός του Αγίου Τίτου δεν είχε καθιερωθεί και στην θέση του λειτουργούσε το Βεζίρ Τζαμί. 

"Παρήλθεν η σκιά του νόμου" (στίχος από εκκλησιαστικό τροπάριο, "θεοτοκίο", που αναφέρεται στην αλλαγή της πνευματικής κατάστασης των ανθρώπων, από την Παλαιά στην Καινή Διαθήκη, με την καθοριστική συμβολή της Υπεραγίας Θεοτόκου)

Η Πορταΐτισσα ιστορήθηκε το 1906 κατά την περίοδο της αυτονομίας της Κρήτης και προ της Ενώσεως με την Ελλάδα. Η Μυρτιδιώτισσα ιστορήθηκε το 1926, ένα χρόνο μετά την αποκατάσταση του οικοδομήματος του Αγίου Τίτου από την Εκκλησία της Κρήτης και την καθιέρωση του Ναού.

Οι εικόνες Μυρτιδιώτισσα και Οδηγήτρια, αμφότερες έργα του Ευαγγέλου Μαρκογιαννάκη, είναι νεότερες, χρονολογούμενες αντιστοίχως το 1926 και το 1961. Διαφορά 35 χρόνων, αποκαλυπτική διαφοροποίησης της καλλιτεχνικής εκφράσεως του ζωγράφου.

Στην εικόνα "Η Οδηγήτρια", έργο Δημ. Σαριδάκη, δεν υπάρχει χρονολογία ιστορήσεως παραπλεύρως της υπογραφής του αγιογράφου, ως είθισται. Αναγράφεται όμως ο χρόνος αφιερώσεως (Δέησις Ευαγγελίας Γεωρ. Καστρινάκη 1965)".

Επίσης, στο ναό φυλάσσονται άλλες δύο σημαντικές εικόνες, της Κυράς Μεσοπαντίτισσας και η Μήτηρ Θεού. Στην Μεσοπαντίτισσα δεν μπορεί να διαβαστεί η χρονολογία αγιογράφησης, ενώ στην "Μήτηρ Θεού" δεν υπάρχει επιγραφή ταυτότητας (χρόνος ιστόρησης, όνομα ζωγράφου, αφιέρωση). Ίσως η σχετική γραφή να υπάρχει επί του ξύλινου σώματος της εικόνας και έχει επικαλυφθεί από το μέταλλο.

Πηγές

Βικιπαίδεια, λήμμα «Ναός του Αγίου Τίτου (Ηράκλειο)», 

Σταύρος Μουντουφάρης, Η Κάρα του Αγ. Τίτου γύρισε στην γενέτειρα Κρήτη

Άγιος Τίτος στο Ηράκλειο

Άγιος Τίτος, Ηράκλειο

Ναός του Αγίου Τίτου

Οι 10 Παναγίες του Αγίου Τίτου

Μαρία Καναβά, Στα εκκλησάκια του Αγίου Τίτου, στις πλαγιές τουΨηλορείτη

Tι σχέση έχει ο Νατσιός με τον εγγονό του Ρόμπερτ ντε Νίρο που πέθανε από λευκή σκόνη;

Antimedia

Γράφει η συντάκτρια του Antimedia, μουσικός, συγγραφέας και ακτιβίστρια

Tι σχέση μπορεί να έχουν έχουν ο Νατσιός που θέλει μαθήματα αθωότητας στο δημοτικό σχολείο, με τον εγγονό του Ρόμπερτ ντε Νίρο που πέθανε από λευκή σκόνη;

“Τρεντάρουν” αυτή τη στιγμή και τα δυο ταυτόχρονα στο τουίτερ, και οι «πολιτικά ορθοί» ανεγκέφαλοι δεν μπορούν να ενώσουν τις τελίτσες.

Ο 19χρονος εγγονός του Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Λεάντρο, βρέθηκε νεκρός το απόγευμα της Κυριακής με μια λευκή ουσία σε ένα πιάτο κοντά στο σώμα του. Ο Λεάντρο ήταν γιος της υιοθετημένης κόρης του Ντε Νίρο, Ντρένα, 51 ετών, και του καλλιτέχνη Κάρλος Ροντρίγκεζ.

Πολλά νέα παιδιά αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα στη χώρα μας και γενικότερα στις δυτικές κοινωνίες, αλλά δεν είναι εγγόνια του Ντε Νίρο για να έχουν την ανάλογη προσοχή. Μια δυτική κοινωνία που έχει κάνει τα πάντα ώστε να απωλέσουν τα παιδιά την αθωότητα τους, μέσω της βιομηχανίας του θεάματος, το διαδίκτυο, τα video games και τις “πολιτικά ορθές” θεματικές στα σχολεία με τους σεξουαλικούς προσανατολισμούς και τα “δικαιώματα αυτοδιάθεσης”.

Έτσι και ο Λεάντρο “αυτοδιατέθηκε” και Περπάτησε on the Wild Side, όπως έλεγε το διάσημο τραγούδι του Lou Reed.

Κι από την άλλη, ο Νατσιός έκανε το σφάλμα στις απανωτές ερωτήσεις που δεχόταν στη συνέντευξη του στον Παπαδάκη, στον ΑΝΤ1, να πει καλό είναι να μπουν μαθήματα αθωότητας στα σχολεία. Τι λες, βρε Νατσιέ, κι εσύ; Να χαλάσεις την εκπαίδευση; Τόσων ετών διαφθορά; Έξαλλοι οι δημοσιογράφου του πάνελ, έξαλλο και το τουίτερ που απομόνωσε τη φράση, έξαλλα κι όλα τα συστημικά πολιτικώς ορθά ΜΜΕ!

Βρε συ Νατσιέ, δεν σε ψήφισα, αλλά βλέπω τι ζημιά πας να κάνεις, αν όντως μείνεις στις ιδεολογίες σου. Να στηρίξεις την οικογένεια; Και πώς θα πηγαίνουν τα παιδιά μετά on the Wild Side; Πώς θα γκαστρώνονται από μικρά και μετά θα ζητούν δικαίωμα στις αμβλώσεις αν έχουν αρχές; Πώς θα πρέπει να κάνουν “το εμβόλιο της μήτρας” στην εφηβεία, ακόμα και τα αγόρια, αν δεν έχουν σκοπό να ξεπεταχτούν από μικρά; Χαλάς την σούπα στις φαρμακευτικές.

Και μιας και λέμε για εμβόλια: Tι σχέση έχουν ο Νατσιός με τον Ρόμπερτ ντε Νίρο σε σχέση με τα εμβόλια;

Προσπάθησαν οι δημοσιογράφοι να στριμώξουν τον Νατσιό εάν ο ίδιος έχει εμβολιαστεί έναντι του κορωνοϊού, κι εκείνος απάντησε πως «είναι κέρδος της ανθρωπότητας το ιατρικό απόρρητο» και συμπληρώνοντας ότι ως κόμμα «είμαστε κατά της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού για τον κορονοϊό και υπέρ της ελευθερίας του ανθρώπου. Δεν μας άρεσε ότι κάποιοι υγειονομικοί που έδωσαν τα πάντα για να βοηθήσουν οικογένειες, έμειναν μετά για πολλούς μήνες χωρίς δουλειά. Δεν πιστεύουμε φυσικά όσα ακούγονται για τα τσιπάκια και τους εμβολιασμούς».

Αλλά αυτό που δεν ξέρουν ή δεν θέλουν να θυμούνται κάποιοι που κλαίνε την απώλεια του Ντε Νίρο, είναι ότι ο ηθοποιός έχει παιδί με αυτισμό, και θεωρεί ότι έγινε μετά από τον παιδικό εμβολιασμό. Μάλιστα προ κόβιντ εποχής, επιχείρησε να κάνε μια παρουσίαση σε ένα φεστιβάλ κινηματογράφου του οποίου ήταν υπεύθυνος ενός ντοκιμαντέρ για τον αυτισμό και τα εμβόλια, με την προοπτική να ανοίξει δημόσια συζήτηση.

Έπεσαν απάνω του μίντια, οργανώσεις, φαρμακευτικές, κυβέρνηση, συνάδελφοι, κι όποιος άλλος μπορείτε να φανταστείτε, κι αφού τον κατάβρισαν, τον απείλησαν και με “μπαν” από το χώρο του Χόλιγουντ και τη βιομηχανία θεάματος. Ακύρωσε, λοιπόν, την προβολή και… συνεμορφώθη προς τα υποδείξεις.

Όχι βρε. Θέλουμε νεολαία μονδέρνα. Με ένα κινητό ανά χείρας, τα βυζιά έξω και καυτά σορτς, να δοκιμάζουν τα πάντα -σκόνες κάθε χρώματος και σεξουαλικές προτιμήσεις- να κάνουν όσες αμβλώσεις θένε, και προ πάντων, όλα τα εμβόλια, ό,τι κυκλοφορεί στην φαρμακευτική πιάτσα!

Δείτε το βίντεο του “δασκαλάκου” με τη συνέντευξη. Έχει πλάκα να ρωτάει ο πολλαπλά εμβολιασμένος Παπαδάκης που μούτζωσε τον εαυτό του όταν νόσησε ξανά και ξανά με κορωνοϊό, αν εμβολιάστηκε ο Νατσιός!

"ΕΓΩ Ο ΙΝΔΙΑΝΟΣ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ ΤΙ ΠΑΕΙ ΝΑ ΠΕΙ ΕΛΛΑΔΑ!" - Ρίγη συγκίνησης & αφύπνισης από Κολομβιανό Επίσκοπο

Ο Ινδιάνος, Κολομβιανής καταγωγής Επίσκοπος Άσσου Μεξικού Τιμόθεος (Λούις Αντόνιο Τόρρες Εσκιβέλ), σε ένα χειμαρρώδη λόγο του (Ι.Ν. Αναλήψεως Ν. Κόσμου, 22-1-2023), δονεί, ριγεί και αφυπνίζει ολόκληρη η Ελλάδα!

Διαβάστε επίσης, παρακαλώ: Επιστολή ορθόδοξου χριστιανού προς τους αδελφούς μας Ινδιάνους

NOIAZOMAI

 

TOP CHANNEL ΚΟΖΑΝΗ

Δύο συνεντεύξεις του Δημήτρη Νατσιού (προτεινόμενες)...

Γιώργος Θεοχάρης - Δημοσιογράφος

naftemporiki.gr

 

Συγκεκριμένος Θεός ή απρόσωπη δύναμη;

π. Δ. ΜΠΟΚΟΣ, ΘΕΛΩ ΝΑ ΜΕ ΓΝΩΡΙΖΕΙ Ο ΘΕΟΣ 

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

 

 

Πολὺ τῆς μόδας ἔγιναν στὴν ἐποχή μας καὶ θεωροῦνται μοντέρνες ἰδέες τὰ θολά, βαλτωμένα ἀπόνερα πολὺ παλιῶν θρησκευτικῶν θεωριῶν γιὰ τὸ τί εἶναι ὁ Θεὸς καὶ ποιά εἶναι ἡ σημασία του γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Τὸ νὰ μιλάει κανεὶς σήμερα μὲ τοὺς «παρωχημένους» ὅρους Χριστός, Παναγία, Ἁγία Τριάδα, προσευχή, ἄγγελος, δαίμονας, διάβολος, ἅγιος, θαῦμα, Θεὸς καὶ μάλιστα Θεός-πρόσωπο, εἶναι πολὺ ξεπερασμένο. Ἀντιθέτως ἂν πεῖ τὶς μαγικὲς λέξεις ἀνώτερη ἢ ἀπρόσωπη δύναμη, συμπαντικὴ ἢ θετικὴ ἢ ἀρνητικὴ ἐνέργεια, προσωπικὴ αὔρα, διαλογισμός, γιόγκα, ἐξωσωματικὴ ἐμπειρία κ. λ. π., εἶναι εὐθυγραμμισμένος ἀπόλυτα μὲ τὴν προοδευτική, κουλτουριάρικη διανόηση, πού, νομίζοντας ὅτι ἔχει ἐξελιχθεῖ καὶ φθάσει σὲ ἀνώτερη «γνώση», περιφρονεῖ ὁτιδήποτε δὲν ἀνήκει στὴ «γνώση» αὐτή. 

Ἀλλὰ τί σημαίνει ἀπρόσωπη δύναμη; Μιὰ δύναμη ποὺ δὲν προσωποποιεῖται σὲ μιὰ συγκεκριμένη ὀντότητα. Μιὰ οὐσία, μιὰ φύση ποὺ δὲν ὑλοποιεῖται σὲ μιὰ ἰδιαίτερη ἐνσυνείδητη μορφή, δὲν «ὑποστασιάζεται» σὲ πρόσωπο, ὅπως λέει ἡ θεολογικὴ γλώσσα, δὲν ἀποτελεῖ μιὰ αὐτοτελῆ ὕπαρξη. Συνεπῶς δὲν ἔχει τὰ γνωρίσματα, τὶς ἰδιότητες ἑνὸς διακεκριμένου ὄντος. Δηλαδὴ δὲν ἔχει καμμιὰ συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ της. Δὲν ξέρει ὅτι ὑπάρχει, ἐφόσον δὲν μπορεῖ νὰ σκεφθεῖ. Εἶναι ὑποταγμένη στοὺς νόμους ποὺ διέπουν τὴ φύση της. Δὲν ἔχει προσωπικὴ ἐλευθερία νὰ κινηθεῖ ἔξω ἀπὸ αὐτούς, νὰ ἐνεργήσει, νὰ κάνει κάτι διαφορετικό. Δὲν ἔχει προσωπικὴ θέληση, οὔτε προσωπικὰ συναισθήματα ἢ ὁτιδήποτε ἄλλο προσωπικὸ χαρακτηρίζει μιὰ χωριστὴ ὕπαρξη. 

Ἂς τὸ δοῦμε, γιὰ πιὸ εὔκολα, σὲ μιὰ φυσικὴ δύναμη. Ἂς πάρουμε τὴν ἐνέργεια σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς γνωστές της μορφές, π. χ. τὸν ἠλεκτρισμό. Γεμίζει τὸν φυσικὸ κόσμο, χωρὶς νὰ ὑλοποιεῖται σὲ μία συγκεκριμένη, ξεχωριστή, συνειδητὴ ὕπαρξη, ποὺ νὰ μπορεῖ δηλαδὴ νὰ σκέφτεται, νὰ αἰσθάνεται, νὰ γνωρίζει ἄλλα ὄντα, νὰ ἔρχεται σὲ σχέση μαζί τους, νὰ ἀγαπᾶ ἢ νὰ μισεῖ. Ὅποιος τὸ ἰσχυρισθεῖ αὐτὸ θὰ θεωρηθεῖ ἀμέσως ἠλίθιος. Ἐκδηλώνεται μόνο ὅπως ἐπιβάλλουν οἱ φυσικοὶ νόμοι ποὺ τὴν διέπουν. Δὲν ἔχει προσωπικὴ ἐλευθερία οὔτε θέληση νὰ πράξει κάτι ποὺ δὲν ἐντάσσεται στοὺς νόμους αὐτούς. Δὲν ἔχει συνείδηση τῆς ὕπαρξής της, δηλαδὴ δὲν ξέρει κὰν ὅτι ὑπάρχει σὰν οὐσία ἢ ἐνέργεια. Εἶναι μιὰ τυφλὴ δύναμη. Ὅποιος μπορεῖ νὰ ἐλέγξει τοὺς φυσικοὺς νόμους, μπορεῖ νὰ ρυθμίσει καὶ τοὺς τρόπους μὲ τοὺς ὁποίους λειτουργεῖ ὁ ἠλεκτρισμός. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ὑποτάσσει τὸν ἠλεκτρισμὸ καὶ τοῦ ὑπαγορεύει μὲ τί τρόπο θὰ ἐκδηλώνεται. Ἐκεῖ ὅμως ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ἔλεγχος τῶν φυσικῶν νόμων, ὁ ἠλεκτρισμὸς δρᾶ τυφλὰ καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕρμαιο τῆς ἀπρόσωπης δύναμής του (π. χ. κεραυνός). Δὲν μπορεῖ νὰ ἐλπίζει σὲ κάποια εὐσπλαχνία ἐκ μέρους μιᾶς ἀδυσώπητης τυφλῆς δύναμης. 

Τί σημαίνει προσωπικὴ ὕπαρξη; Νὰ ὑπάρχει κάποιος μὲ συγκεκριμένη ὀντότητα. Νὰ ἔχει συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ του. Νὰ νοιώθει, νὰ ξέρει ὅτι ὑπάρχει. Νὰ γνωρίζει τὸν ἑαυτό του, δηλαδὴ νὰ μπορεῖ νὰ πεῖ, «εἶμαι ὁ τάδε». Νὰ εἶναι πρόσωπο, προσωπικότητα. Νὰ σκέφτεται, νὰ θέλει, νὰ μπορεῖ νὰ ἐνεργήσει ἐλεύθερα, εἴτε γιὰ τὸ καλό του εἴτε γιὰ τὸ κακό του. Νὰ ἔχει συναισθήματα, νὰ μπορεῖ νὰ ἀγαπήσει ἢ νὰ μισήσει. Νὰ μπορεῖ δηλαδὴ νὰ σχετισθεῖ κατὰ βούλησιν μὲ ἄλλα συνειδητὰ ὄντα, νὰ κινηθεῖ πρὸς αὐτὰ ἢ νὰ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ κοντά τους. Νὰ ἔχει ὅλα τὰ γνωρίσματα μιᾶς ὕπαρξης ποὺ ἔχει ἐνσυνείδητη αἴσθηση τοῦ ἑαυτοῦ της. 

Τέτοια ὅμως ὕπαρξη ἐνσυνείδητη, προσωπικὴ ὄχι ἀπρόσωπη, εἶναι καὶ ὁ Θεός, ὅπως μᾶς τὸν φανέρωσε ὁ Χριστός. Ἔχει ἀπόλυτη συνείδηση ὅτι ὑπάρχει. Εἶναι ἐλεύθερος νὰ ἐνεργήσει ὅπως θέλει. Δὲν ὑποτάσσεται παρὰ τὴ θέλησή του σὲ κανένα τυφλὸ νόμο. Ἔχει τὴν ἱκανότητα νὰ ἀγαπάει καὶ μάλιστα ἀπέραντα. Γνωρίζει τὸν ἄνθρωπο, μπορεῖ καὶ θέλει νὰ σχετίζεται μαζί του καὶ μάλιστα τὸν προσκαλεῖ σὲ μία, ἐλεύθερη πάντα, πραγματικὴ ἕνωση μαζί του. Ὅπου ὁ ἄνθρωπος δὲν χάνει τὸ δικό του πρόσωπο, τὴ δική του ὕπαρξη, τὴ δική του αὐτοσυνειδησία. Ἀλλὰ δέχεται τὴν ἐνέργεια (ἀγάπη) τοῦ Θεοῦ καί, χωρὶς νὰ χάσει τίποτε ἀπ’ τὴ δική του ἐνσυνείδητη ὀντότητα, βιώνει καὶ μιὰν ἄλλη θαυμαστὴ πραγματικότητα. Σὰν τὸ σίδερο ποὺ θερμαίνεται στὴ φωτιά, ἑνώνεται μὲ τὴν ἐνέργειά της (τὴ θερμότητα) καὶ κοκκινίζει, χωρὶς νὰ παύει ποτὲ νὰ εἶναι σίδερο. 

Ἡ ἕνωση ὅμως μὲ μιὰ ἀπρόσωπη τυφλὴ θεότητα, λένε οἱ ὑπέρμαχοί της, σημαίνει νὰ διαλυθεῖ ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη μέσα στὴν ἀπρόσωπη ἀνώτερη (;) δύναμη. Ὅπως πέφτει μιὰ σταγόνα στὸν ὠκεανὸ καὶ διαχέεται, χάνεται. Γίνεται ἕνα μαζί του. Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα ἡ σταγόνα παύει νὰ ὑπάρχει ξεχωριστά, νὰ ἔχει προσωπικὴ ζωή, ἐλευθερία, ὀντότητα. Οὔτε ὁ ὠκεανὸς οὔτε ἡ σταγόνα ἔχουν αἴσθηση ὅτι ὑπάρχουν. Ἡ ὁποιαδήποτε ἐνέργειά τους ὑποτάσσεται στοὺς νόμους ποὺ διέπουν τὴ φύση τοῦ νεροῦ. 

Δηλαδή: Ἕνωση μὲ ἀπρόσωπη δύναμη σημαίνει στὸ ἑξῆς οὐσιαστικὰ ἀνυπαρξία γιὰ μένα, ἀπώλεια τῆς αἴσθησής μου ὅτι ὑπάρχω προσωπικά. Γι’ αὐτὸ καὶ προτιμῶ τὸν Θεὸ ποὺ ὑπάρχει ὡς πρόσωπο καὶ μάλιστα τριαδικά. Τὸν Θεὸ ποὺ ξέρει τί τοῦ γίνεται, γνωρίζει καλὰ τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ γνωρίζει κι ἐμένα μὲ τὸ ὄνομά μου, μὲ ἀγαπάει, μὲ καλεῖ -χωρὶς νὰ μὲ ἀναγκάζει- κοντά του καὶ μοῦ χαρίζει μιὰ αἰώνια, προσωπική, ἐνσυνείδητη ζωή, πληθωρικὰ γεμάτη ἀπ’ τὸν ὑπέροχο πλοῦτο τῆς δικῆς του ζωῆς. Τὸν ἕνα τριαδικὸ Θεὸ ποὺ κοντὰ σὲ μένα γνωρίζει καὶ ὅλα τὰ ἄλλα λογικά του πρόβατα, «τὰ καλεῖ κατ’ ὄνομα» καὶ κάνει τὰ πάντα γι’ αὐτά, ὥστε νὰ τὰ συναγάγει εἰς «μίαν ποίμνην».

Εἶναι ἡ μόνη διαθέσιμη προσφορὰ αὐτοῦ τοῦ εἴδους. Πῶς νὰ τὴν ἀπορρίψω; 

Γι’ αὐτὸ καὶ «πιστεύω εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα, Παντοκράτορα, …καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, …καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, …τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον…». Στὸν τρισυπόστατο προσωπικὸ Θεό, τὸν ὁποῖο ἀνακαλύπτω καὶ συναντῶ, σὲ μιὰ ἀσύγκριτη σχέση ἀγάπης, μόνο μέσα στὴ μία, ἁγία, καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μου. 

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, ἀρ. φ. 391, Φεβρ. 2016, ἐπηυξημένο)

 

Δείτε και:
 

Τρίφωτος Θεότης 

Η Αγία Τριάδα στη Βίβλο

Ο Θεός ως αγία Τριάδα
Η Αγία Τριάδα στην Αγία Γραφή
 

Η θέωση ως σκοπός της ζωής του ανθρώπου (π. Γεωργίου Καψάνη)
Η άμεση γνώση του Θεού από τους ανθρώπους

Δίψα και άμεση γνώση του Θεού, Ειρήνη και Αγάπη 

Βλέποντας το Θεό (μοναχισμός και θέα του ακτίστου Φωτός)

Οι έννοιες αγιότητα και άγιος (& η θέωση)

H παρεξηγημένη αγιότητα

Ο ρόλος της ακαδημαϊκής θεολογίας & της χαρισματικής θεολογίας (οι απόψεις του γέροντα Σωφρόνιου για το θέμα)

Μεταφορά της εμπειρίας - Η παράδοση τής εμπειρίας με λέξεις

Από τα κτιστά ρήματα στα άρρητα ρήματα