Μανώλης Καλομοίρης
Ο Μανώλης Καλομοίρης (14 Δεκεμβρίου 1883 – 3 Απριλίου 1962) ήταν Έλληνας μουσικοσυνθέτης και μουσικοπαιδαγωγός.
Ο μουσικός γλωσσοπλάστης της νεότερης Ελλάδας, όπως χαρακτηρίστηκε, υπήρξε η επιβλητικότερη μορφή της Εθνικής Μουσικής Σχολής. Η μουσική του δημιουργία, αν και πνευματικό τέκνο του βαγκνερικού μουσικού δράματος και της ρωσικής εθνικής «σχολής των Πέντε», είναι δημιουργία βαθύτατα προσωπική, θεμελιωμένη κυρίως επάνω στο δημοτικό τραγούδι. Συνέθεσε πολλά έργα, μεταξύ αυτών πέντε όπερες, τρεις συμφωνίες, ένα κοντσέρτο για πιάνο, κύκλους τραγουδιών για φωνή και ορχήστρα ή για φωνή και πιάνο, έργα για πιάνο, μουσική δωματίου, χορωδιακά, καθώς και έργα για παιδιά. Υπήρξε ακόμη συγγραφέας παιδαγωγικών βιβλίων για τη θεωρία της μουσικής.
Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1883 και ήταν γιος του φιλόλογου και φαρμακοποιού Γιάννη Καλομοίρη από τη Σάμο. Σε νεαρή ηλικία βρέθηκε στην Αθήνα, όπου μαζί με τις γυμνασιακές του σπουδές ξεκίνησε και συστηματικές σπουδές στο πιάνο. Το 1899 τον βρίσκει στην Κωνσταντινούπολη, όπου τελειώνει το γυμνάσιο. Μετά από μια μικρή σύγκρουση με την οικογένειά του (η μητέρα του τον προόριζε για γιατρό) φεύγει για τη Βιέννη όπου σπουδάζει πιάνο και ανώτερα θεωρητικά.
Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του και τον γάμο του με τη Χαρίκλεια Παπαμόσχου πηγαίνει στο Χάρκοβο της Ρωσίας (1906-1910) όπου διδάσκει για ένα χρονικό διάστημα μέχρι να πάρει την απόφαση να εγκατασταθεί για πάντα στην Ελλάδα το 1910. Ερχόμενος στην Ελλάδα διορίζεται καθηγητής πιάνου και ανώτερων θεωρητικών στο Ωδείο Αθηνών. Σκοπός του ήταν η δημιουργία μιας «εθνικής σχολής» στα πρότυπα ανάλογων κινημάτων από άλλες χώρες, η οποία θα συνδύαζε τον γερμανικό ρομαντισμό με ελληνικά μοτίβα.
Παράλληλα,
κατηγορούσε την Επτανησιακή Σχολή για «ιταλισμό» και για μη χρήση
ελληνικών θεμάτων, δημιουργώντας ρήξη μεταξύ των εκπροσώπων των δύο
«στρατοπέδων». Ακολούθησε μια πλούσια μουσική δημιουργία, όπου ο
Καλομοίρης αντλεί έμπνευση από τη δημοτική νεοελληνική ποίηση κυρίως του
Κωστή Παλαμά. Το 1919 ιδρύει το «Ελληνικό Ωδείο», το οποίο διεύθυνε
μέχρι το 1926, οπότε και ιδρύει το «Εθνικό Ωδείο», το οποίο διηύθυνε ως
το 1948. Επίσης το 1919 διορίστηκε γενικός επιθεωρητής, αρχιμουσικός, σε
όλες τις στρατιωτικές μπάντες Αθηνών. Έκτοτε, παράλληλα με τη συνθετική
του εργασία, ανέπτυξε ένα τεράστιο παιδαγωγικό έργο, σφραγίζοντας κάθε
πτυχή της μουσικής ζωής του τόπου. Το 1945 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας
Αθηνών. Εκτός των άλλων τιμήθηκε και με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων
και Τεχνών (1919) αλλά και με πολλά ελληνικά παράσημα.
Ο Μανώλης
Καλομοίρης ήταν ανάμεσα στις μορφές που προσδιόρισαν την πολιτιστική
φυσιογνωμία της Ελλάδας κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Πέθανε στην
Αθήνα στις 3 Απριλίου του 1962, σε ηλικία 79 ετών. Την Τετάρτη 4
Απριλίου κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη, με τιμές που άρμοζαν στο μέγεθος και
στην προσφορά του. Η νεκρώσιμη ακολουθία εψάλη στον Μητροπολιτικό Ναό
και την παρακολούθησε πλήθος κόσμου. (...)
«Συμφωνία της λεβεντιάς»
(Ηχογραφήσεις: 1981 Φιδετζής/Φιλαρμονική Σόφιας, 1983 Καρύδης/Ορχήστρα
Αυστριακής Ραδιοφωνίας) (γράφτηκε από το καλοκαίρι του 1918 ως το
καλοκαίρι του 1920. Ο συνθέτης συνέλαβε τις πρώτες θεματικές εμπνεύσεις
της συμφωνίας αυτής στα βουνά και τους κάμπους της Μακεδονίας και θέλησε
να αποδώσει μουσικά τη συγκίνηση που ένοιωσε μπρος στην Ελληνική
Λεβεντιά, σε όλες της τις εκδηλώσεις, στη χαρά της ζωής, στον πόλεμο,
στο χορό, στην αγάπη, στο θάνατο.)
«Το Α΄ μέρος "Ηρωικά και Παθητικά" προσπαθεί να τραγουδήσει την ορμή της νιότης και τη χαρά του πάθους και της νίκης.
Το Β΄ μέρος "Το κοιμητήρι στη βουνοπλαγιά" έχει γραφτεί επάνω στο ακόλουθο πεζό ποίημα:
- Πέρα στη βουνοπλαγιά βαθειά κοιμούνται τα παλληκάρια.
- Τα νύχτια πουλιά πικρά τα μοιρολογάνε.
- Καντήλια τους τ’ αστέρια και νανούρισμά τους το δροσερό αεράκι,
- Όμως επάνω τους η Δόξα αιώνιο στεφάνι πλέκει...
- Πέρα στη βουνοπλαγιά βαρειά κοιμούνται τα παλληκάρια.
Με αυτό, ήθελε να μεταδώσει τη συγκίνηση που ένοιωσε ο συνθέτης, περνώντας μια νυχτιά από ένα απέριττο στρατιωτικό κοιμητήρι σε μια βουνοπλαγιά, κάπου κοντά στο Σκρα του μακεδονικού μετώπου του 1918.
Το
Γ΄ μέρος "Σκέρτσο-γλέντι" προσπαθεί να δώσει την εικόνα μιας γιορτής
των παλληκαριών, αλλά που έχει μέσα κάπου κάπου και τον καημό και τη
μοιρολατρεία τους.
Τούτ’ η γης που την πατούμε, όλοι μέσα θε να μπούμε.
Το Δ΄ μέρος τα «Νικητήρια» βασίζεται επάνω στο γνωστό βυζαντινό ύμνο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα Νικητήρια» μαζί με τον οποίον πλέκεται συμφωνικά το ηρωικό θέμα του πρώτου μέρους.
Στον Κωστή Παλαμά τη Συμφωνία αυτή αφιερώνω.» [σημείωμα του συνθέτη]
Δείτε επίσης
Χρήστου Λεοντή - Ακάθιστος Ύμνος
Ένας αγνωστικιστής για την Παναγία
Έντγκαρ Άλλαν Πόε: "Ύμνος στην Θεοτόκο"
Η Παναγία και οι αλλόθρησκοι
Τα "Δάκρυα της Παναγίας", σχέδια αυτοκτονίας & πώς κάνουν εμπόριο οι Αγιορείτες
"Ανέκδοτα" με την Παναγία
Ραπ προσευχή προς την Παναγία
Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας
Ερμηνεία των Χαιρετισμών
π. Δ. Μπόκος, Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε (α): Το σφραγισμένο βιβλίο
Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε (β): Ο θεόγραφος τόμος
Χαιρετισμοί σε χρόνους μαύρης σκλαβιάς
Ο καθρέφτης και η Παναγία...
Ας γλυκάνουμε το νου και την καρδιά μας, μιλώντας για (και με) την Παναγία μας...
Παναγία η Αθηνιώτισσα, ο Παρθενώνας, ο χριστιανικός ναός και μεγαλο προσκύνημα της Αθήνας!...
