Φωτο: Διαμαρτυρία Greenpeace στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
Εν μέσω ολέθριας ανθρωπιστικής κρίσης που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, ήδη μετράμε άπειρα δεινά και εκατομμύρια ανθρώπους που σκοτώνονται, τραυματίζονται και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Ταυτόχρονα, επηρεάστηκε η παραγωγή και διακίνηση αγροτικών προϊόντων σε ολόκληρο τον κόσμο και φυσικά στην Ευρώπη προκαλώντας μεγάλη ανησυχία και αίσθηση επισφάλειας σε πολλούς τομείς, με πλέον προφανείς αυτούς της ενέργειας και του επισιτισμού.
Κι όμως, υπάρχουν λύσεις!
Την ίδια ώρα που εκτοξεύονται οι τιμές τροφίμων και απειλείται η επισιτιστική μας ασφάλεια, πετάμε το 30% της παραγόμενης τροφής (αξίας περίπου $940 δις τον χρόνο)! Δεν λείπουν τρόφιμα από τον πλανήτη, ούτε από την Ευρώπη. Πολιτικές λύσεις δικαιότερης κατανομής και δυνατότητες πρόσβασης λείπουν!
“Χρειαζόμαστε επείγουσες και τολμηρές αγροδιατροφικές πολιτικές που ενισχύουν και προωθούν απεξάρτηση από πετρέλαιο, αέριο και υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα, που πυροδοτούν πολέμους και καταστρέφουν το κλίμα, και ριζική αναδιαμόρφωση του αγροδιατροφικού μοντέλου ώστε να εξασφαλίζει επαρκή, θρεπτική τροφή, σε προσιτές τιμές για όλους τους ανθρώπους του πλανήτη, να διασφαλίζει δίκαιο σταθερό εισόδημα στους παραγωγούς, ειδικά σε όσους παράγουν με αγροοικολογικές μεθόδους, και να εγγυάται διατροφική κυριαρχία και ανθεκτικότητα του αγροδιατροφικού τομέα στις πολλαπλές και αλληλένδετες κρίσεις”, δήλωσε η Έλενα Δανάλη, υπεύθυνη της εκστρατείας για τη βιώσιμη γεωργία στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.
Με γνώμονα το παραπάνω, πρόσφατα δημοσιεύσαμε επτά προτάσεις για χάραξη πολιτικής που διασφαλίζει ουσιαστική επισιτιστική ασφάλεια στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
- Άμεση υποστήριξη των ανθρώπων που έχουν πληγεί περισσότερο
Οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να διασφαλίσουν την κάλυψη του δικαιώματος στην τροφή για όλους και να βάλουν φρένο σε κάθε πιθανή αύξηση τιμών που σχετίζεται με έλλειψη αγαθών εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.
- Παραγωγή τροφής για ανθρώπους, όχι ζωοτροφές
Το 62% των σιτηρών στην Ευρώπη προορίζεται για ζωοτροφές και το 60% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων χρησιμοποιείται για παραγωγή ζωοτροφών. Μεγάλο µέρος των εδαφών που προορίζεται για την παραγωγή ζωοτροφών µπορεί να χρησιµοποιηθεί για παραγωγή τροφής για ανθρώπινη κατανάλωση.
- Περισσότερα λαχανικά στο πιάτο μας και λιγότερο κρέας
Οι ευρωπαίοι καταναλώνουν τη διπλάσια ποσότητα ζωικών προϊόντων από τον παγκόσμιο μέσο όρο, κάτι που απαιτεί αχανείς εκτάσεις και εισαγόμενες ζωοτροφές.
Χρειάζεται μια ολοκληρωμένη σειρά μέτρων για να στραφεί η κατανάλωση
σε δίαιτες βασισμένες σε όσπρια, φρούτα και λαχανικά τόπου και εποχής,
και μείωση κρέατος και γαλακτοκομικών (Μεσογειακή Διατροφή). Πχ: Μείωση
φόρων σε φρούτα, λαχανικά και όσπρια, άρση των φορολογικών ελαφρύνσεων
που προωθούν ανθυγιεινά καταναλωτικά πρότυπα διατροφής και έμπρακτη
υποστήριξη υγιεινού διατροφικού μοντέλου μέσα από τις δημόσιες συμβάσεις
και υπηρεσίες τροφοδοσίας. "Ν": βλ. και νηστεία.
- Μείωση χημικών λιπασμάτων
Η Ευρώπη έχει επικίνδυνη εξάρτηση από εισαγωγή λιπασμάτων (φωσφορικό άλας και κάλιο) και από ορυκτό αέριο (για την παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων), τα οποία ελέγχονται από μια χούφτα πολυεθνικών ή απολυταρχικών κυβερνήσεων. Η εντατική χρήση συνθετικών λιπασμάτων οδηγεί σε υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ρύπανση του φυσικού περιβάλλοντος, και αφήνει επίσης τους αγρότες εκτεθειμένους σε αυξήσεις τιμών, ανεβάζοντας το κόστος των τροφίμων και οδηγώντας σε επισιτιστική ανασφάλεια σε χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα. Χρειάζεται σταδιακή απεξάρτηση από χημικά λιπάσματα και σταδιακή αντικατάσταση.
- Να σταματήσει η καύση τροφών για καύσιμα
Η ΕΕ χρησιμοποιεί μεγάλες εκτάσεις για να καλλιεργεί τρόφιμα και ζωοτροφές που καίγονται για καύσιμα. Το 12% των δημητριακών (σιτάρι και καλαμπόκι) που χρησιμοποιούνται κυρίως ως ζωοτροφές καταλήγει στην ενέργεια και τη βιομηχανία. Περισσότερο από 50% των περισσότερων φυτικών ελαίων (όπως κραμβέλαιο) μετατρέπονται σε βιοντίζελ για αυτοκίνητα. Η σπατάλη τροφίµων για καύσιµα δεν ωφέλησε ποτέ το κλίμα ούτε τη βιοποικιλότητα, ενώ επιβαρύνει την αύξηση των τιµών τροφίμων και την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.
- Μείωση σπατάλης τροφίμων
Στην ΕΕ πετιούνται κάθε χρόνο 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων(!). Την ώρα που εκατομμύρια ευρώ δημόσιας χρηματοδότησης χρησιμοποιούνται μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής σαν κίνητρο για παραγωγή τροφίμων και ζωοτροφών, ένα μεγάλο μέρος τους καταλήγει στα σκουπίδια. Εάν η ΕΕ µείωνε τη σπατάλη τροφίµων, θα µπορούσε να αυξήσει τη διατροφική κυριαρχία, αντί να αυξάνει τυφλά τα επίπεδα παραγωγής, συχνά εις βάρος του κλίµατος και του περιβάλλοντος. Χρειάζονται δεσµευτικοί στόχοι και τα απαραίτητα µέτρα για δέσμευση µείωσης 50% κάθε σπατάλης τροφίµων στη διαδροµή από το αγρόκτηµα ως το πιάτο µας, µέχρι το 2030.
- Να μην παρασυρόμαστε από ψεύτικες λύσεις
Από την έναρξη του πολέμου και μετά, και τις σχετικές ταραχές στις αγορές, η αγροχημική βιομηχανία ζητά να αποδυναμωθούν η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η στρατηγική “Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο”, να επεκταθούν οι εντατικές καλλιέργειες σε εδαφη που βρίσκονται σε καθεστώς παύσης καλλιέργειας και να χαλαρώσουν οι κανονισµοί της ΕΕ για τη χρήση μεταλλαγµένων και τη μείωση χρήσης φυτοφαρµάκων και λιπασμάτων. Δεν πρέπει όμως να αναιρεθούν κι άλλο οι – ανεπαρκείς – υπάρχουσες δεσµεύσεις για την αύξηση της βιωσιµότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας, αλλά να επισπεύσουμε την επείγουσα και επιτακτική µετάβαση της ευρωπαϊκής γεωργίας σε μοντέλο δίκαιο, βιώσιμο και ανθεκτικό σε όλες τις αλληλένδετες και αλληλοσυσχετιζόμενες κρίσεις.
Για την Ελλάδα, όπου ήδη βιώνουμε εξωφρενική εκτόξευση των τιμών τροφίμων και απειλούμαστε με σοβαρότατες ελλείψεις σε βασικά είδη όπως σιτηρά, έλαια και ζωοτροφές, δημοσιεύσαμε τέσσερις προτάσεις για χάραξη ελληνικής αγροδιατροφικής πολιτικής που εξασφαλίζει διατροφική κυριαρχία και δίκαιη, βιώσιμη και ανθεκτική ελληνική γεωργία. Οι προτάσεις μας εστιάζουν στους παρακάτω άξονες προτεραιότητας:
- Ενίσχυση εγχώριας παραγωγής
Έμφαση σε παραγωγούς που έχουν επιλέξει βιώσιμες γεωργικές πρακτικές βασικών ειδών διατροφής, όπως βιολογική γεωργία, βιοδυναμική, ντόπιες ποικιλίες, ελληνικά κτηνοτροφικά φυτά για ζωοτροφή και εξασφάλιση της πρόσβασής τους στην ελληνική αγορά.
- Περισσότερα λαχανικά και λιγότερο κρέας για καλύτερη υγεία
Προώθηση διατροφικού μοντέλου βασισμένου στη μεσογειακή διατροφή, που έχει αποδεδειγμένα οφέλη στην ανθρώπινη υγεία. Ενίσχυση και προώθηση της βιώσιμης κατανάλωσης με έμφαση στην αύξηση κατανάλωσης οσπρίων και τοπικών, εποχικών φρούτων και λαχανικών, και μείωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Μείωση φόρων σε φρούτα, λαχανικά και όσπρια και έμπρακτη υποστήριξη υγιεινού διατροφικού μοντέλου μέσα από τις δημόσιες συμβάσεις και υπηρεσίες τροφοδοσίας.
- Σταδιακή απεξάρτηση από τα συνθετικά λιπάσματα
Μέτρα που προωθούν χλωρή λίπανση, χρήση ακατέργαστων ορυκτών πετρωμάτων, κομποστοποίηση και χρήση αστικών οικιακών αποβλήτων, και ενίσχυση δημιουργίας συνεταιριστικών μονάδων κομποστοποίησης κοντά σε δραστηριότητες που παράγουν φυτικά υπολείμματα για να καλυφθούν οι ανάγκες θρέψης εδάφους και βελτίωσης γονιμότητας. Θυμίζουμε ότι η απεξάρτηση από τα λιπάσματα προβλέπεται στην ευρωπαϊκή στρατηγική “Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο”: “Μείωση των απωλειών θρεπτικών ουσιών τουλάχιστον κατά 50%, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δεν θα υπάρξει υποβάθμιση της γονιμότητας του εδάφους. Με τον τρόπο αυτόν θα μειωθεί η χρήση λιπασμάτων τουλάχιστον κατά 20% έως το 2030“.
- Ενδυνάμωση ευρωπαϊκών πολιτικών
Συμμετοχή σε πρωτοβουλίες και προτάσεις που ενδυναμώνουν τις ευρωπαϊκές αγροτικές πολιτικές και δεν τις αποδυναμώνουν, όπως ζητά η αγροχημική βιομηχανία που εκμεταλλεύτηκε τον πόλεμο και τις σχετικές αναταραχές στις αγορές για να κερδοφορήσει και να ζητήσει εξαιρέσεις και καθυστερήσεις στην εφαρμογή της στρατηγικής “Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο”, ακρογωνιαίος λίθος για να επιτευχθεί η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Και:
Μια παγκόσμια διατροφική κρίση (& η "κουλτούρα του κρέατος")
Το κοινωνικό & ηθικό περιεχόμενο της Μ. Σαρακοστής
Ἡ ἐπίδρασις τῆς νηστείας εἰς τὴν κοινωνίαν
